JUS standardizacija
2.1 Naredba o obaveznom atestiranju (homologaciji) protiveksplozijski zaštićenih električnih uredjaja koji su namenjeni za upotrebu u prostorima ugroženim od eksplozivnih smeša
Postojeći propisi i standardi kojima se reguliše ova problematika (Tehnički propisi za konstrukciju, izrađu i ispitivanje, instalacioni propisi za rudarstvo, za nadzemna mesta, grupa standarda sa oznakom JUS N.S8.000 do JUS N.S8.999 -
od kojih najveći broj nije bio objavljen u "Službenom listu SFRJ", itd.) nisu u skladu sa Zakonom o standardđizaciji ("Službeni list SFRJ", br. 38/77 i 11/80). Ova neuskladjenost se odnosi pre svega
na zakonom đefinisani sistem obaveznog atestiranja proizvoda u odnosu na pOStojeće odredbe u tehničkim propisima, a i na pojedine odđredbe u stanđardima (na primer: pozivanje ili upućivanje na standarđe Medjunarodne organizacije za standardizaciju u oblasti elektrotehnike =UJEĆ)),
Takodje, i celokupan način rada na atestiranju ovih proizvoda nije bio uskladjen sa postojećom zakonskom regulativom.
Sve napred rečeno znatno je otežavalo rad na ovoj problematici.
Naredba o obaveznom atestiranju (homoOlogaciji) protiveksplozijski zaštićenih električnih uredjaja koji su namenjeni za upocrebu u prostorima ugroženim od eksplozivnih smešta radjena je više od dve godine i na njenoj izrađi bili su angažovani pored stručnjaka iz ove oblasti i svi zainteresovani od proizvodjača dc korisnika.
Postupak donošenja ove naredbe sproveden Je na način koji je uobičajen prilikom rada na donošenju jugoslovenskih standarda. Osnovni principi kojima se rukovodio Savezni zavođ za standardizaciju prilikom izrade Naredbe bili su sledeći:
- poštovati dosađašnju tradiciju i iskustvo u radu na atestiranju ovih uredjaja - uskladiti sadašnji način rađa, sa što
manje izmena, sa postojećim zakonskim odredbama
- omogućiti uklapanje u medjunarodne, regionalne i druge nacionalne sisteme atestiranja.
Naredbom oc obaveznom atestiranju (homologaciji) obuhvaćeni su svi protiveksploziono zaštićeni električni uredjaji koji su namenjeni za upotrebu u prostorima ugroženim od eksplozivnih gasova, para
i zapaljivih tečnosti, klasificiranih prema jugoslovenskom stanđardu JUS N.S8 011, i zapaljivih prašina, kao i protiv-
eksplozijski zaštićeni električni uredjaji koji su namenjeni upotrebi na mestima na kojima me rukuje sa zapaljivim materi-
126
jalima u obliku gasa, pare, maglice, prašine, vlakana ili rezanaca, kao i na mestima gde se takve zapaljive materije proizvode, skladište, raspodđeljuju ili koriste.
Naredbom su utvrdjene karakteristike kvaliteta koje se posebno ispituju i to:
- neprodorni oklop
- zaštita putem povećane sigurnosti
- zaštita putem samosigurnosti
– zaštita punjenjem čvrstim materijalom - zaštita putem uranjanja u tečnost
– zaštita putem punjenja peskom
- druge vrste protiveksplozione zaštite koje omogućavaju u bezbedan rad uredjaja - naprezanje elemenata uredjaja usled dejstva protiveksplozione zaštite
- otpornost na spoljni mehanički udar
- termička postojanost elemenata uredjaja - stabilnost ispune izmedju dva materiJala raziičite termičke otpornosti i termička otpornost te ispune
–- sastav spoljnog kućišta izradjenog od lakih materijala u pogledu dOzvoljene količine ·magnezijuma u takvim legurama
- postojanost i otpornost materijala od kojih su izradjeni elementi uredjaja na klimatske uslove i uticaj okoline u kojoj uredjaj treba da radi - otpornost uredjaja na uticaj agresivne atmosfere (na nagrizanje i sl.) u kojoj uredjaj treba da radi,
Ispitivanje ovih uredjaja obuhvata, prvo pripremu dokumentacije koja obradjuje protiveksplozivnu zaštitu uredjaja i njegovih sastavnih elemenata i uskladjenost uzorka uredjaja sa OVOm dokumentacijom i drugo, utvrdjivanje saobraznosti zahteva, uslova i karakteristika uzorka uredjaja i njegovih sastavnih elemenata propisanim zahtevima, uslovima i karakteristikama.
Način ispitivanja je odredjen jugoslovenskim standardima na koje se Naredba i poziva. Bitno je naglasiti da uzorke za ispi,tivanje ođabira organizacija ovlašćena za ispitivanje i to na taj način što se uzimaju uzorci sa najnepovoljnijom izvedbom primene protiveksplozivne zaštite.
Organizacija ovlašćena za ispitivanje protiveksploziono zaštićenih električnih uredjaja može od podnosioca zahteva za ispitivanje takvog uredjaja tražiti rezultate njegovog ispitivanja za odabrane uzorke.
Postupci ispitivanja su dati u skladu sa preporukama Medjunarodne organizacije za standardizaciju (Komiteta ISO -