JUS standardizacija

ma obaveznog atestiranja (homologacije) jeste ekonomično i racionalno obavljanje poslova koji su njime obuhvaćeni; polazeći od ovih ciljeva, sprovođenje sistema zahteva ograničeni broj geografskih ravnomerno raspoređenih organizacija udruženog rada ovlašćenih za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije), koje svojim kapacitetom mogu da zadovolje potrebe za obavljanjem tih poslova uzimajući u obzir obim proizvodnje u SFRJ i uvoza proizvoda koji podleže obaveznom atestiranju (homologaciji). Tek nakon sprovedenog prethodnog postupka donosi se odluka o davanju ovlašćenja za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije) i o obimu ovlašćenja koje će se dati određenoj organizaciji udruženog rada, odnosno odluka o odbijanju zahteva zainteresovane organizacije udruženog rada. Do odbijanja zahteva doći će u svakom slučaju kada zainteresovana organizacija udruženog rada ne ispunjava propisane uslove. Međutim, do odbijanja zahteva može da dođe i ako kapaciteti već ovlašćenih organizacija udruženog rada u datom trenutku u potpunosti zadovoljavaju potrebe pravilnog, urednog i blagovremenog atestiranja (homologacije) proizvoda ili grupe proizvoda

koji podleže obaveznom atestiranju (homologaciji), ili

ako bi prihvatanjem zahteva došlo do neopravdanog nagomilavanja orqanizacija ovlašćenih za obavljanie poslova obaveznog atestiranja (homologacije) istih prOiZvoda na užem goegrafskom području, dok ostala područČja nisu u skladu sa potrebama pokrivena mrežom ovlašćenih organizacija.

Potrebno je da se istakne da odbijanje zahteva za dobijanje ovog ovlašćenja ni u kom slučaju ne stavlja odbijenu organizaciju udruženog rada u neravnopravan položaj u odnosu na ovlašćene organizacije udruženog rada u pogledu obavljanja delatnosti iz koje ostvaruje svoj dohodak (kontrola kvaliteta, ispitivanje i razvoj proizvoda). Ovlašćenje za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije) proizvoda nema uticaja na obavljanje osnovne delatnosti organizacije udruženog rada; ono nije uslov za obavljanje te delatnosti, već je suprotno tome — obavljanje te delatnosti uslov za dobijanje ovog ovlašćenja. Razume se da organizacija udruženog rada koja nije dobila ovo ovlašćenje ne može izdavati atest za proizvode koji podležu obaveznom atestiranju (homologaciji). Zakon o standardizaciji definiše atest kao ispravu koju iZdaje Savezni zavod za standardizaciju ili od njega ovlašćena organizacija udruženog rada, na osnovu izveštaja O ispitivanju proizvoda, kojom se potvrđuje da je proizvod na propisani način ispitan i da ispunjava propisane uslove izahteve u pogledu karakteristika kvaliteta. Neovlašćeno izdavanje atesta predstavlja privredni prestup. Sve to međutim ne znači da bilo koja organizacija udružeriog rada, čija je delatnost kontrola kvaliteta, ispitivanje i razvoj proizvoda ne može ispitivati proizvode koji pod-

Standardizacija, 1982./br. 5—

ležu obaveznom atestiranju (homologaciji), na primer po osnovu ugovora C kontroli kvaliteta robe ı usluga, i O tome izdati certifikat.

Predmet ugovora o kontroli kvaliteta robe i usluge može se sastojati u utvrđivanju identiteta, kvaliteta, kvantiteta i drugih svojstava robe; obim i način vršenja te kontrole utvrđuje se ugovorom, pa se često ne kontroliše samo roba već i prevozno sredstvo, način utovara ı istovara, pakovanja, skladištenje i dr. Vršilac kontrole može čak preuzeti garanciju za nepromenljivost svojstava robe u ugovorenom roku, a po izričitom nalogu naručioca kontrole može da bude od ovoga ovlašćen da vrši i pojedine pravne radnje u ime i za račun naručioca kontrole. lako se u oba slučaja — pri obaveznom atestiranju (homologaciji) i pri ugovornoj kontroli proizvoda — radi o kontroli određenih svojstava proizvoda, reč je o različitim vrstama kontrole Čiji su osnovi, ciljevi, obim i svrha potpuno različiti. Iz ovih razloga, proizvod koji je kontrolisan po osnovu ugovora o kontroli kvaliteta robe i usluge i za koji je kontrolna organizacija izdala certifikat — ako je reč o proizvodu koji podleže obaveznom atestiranju (homologaciji) i ako kontrolna organizacija nije u isto vreme i organizacija ovlašćena za obavljanje poslova obaveznog atestiranja — moraće biti podvrgnut postupku obaveznog atestiranja (homologacije). Ovo zakonsko rešenje ima svog opravdanja u tome što jedino postupak obaveznog atestiranja (homologacije), sproveden od strane ovlašćene organizacije udruženog rada, pruža dovoljno garancije da će uzorak za ispitivanje biti izdvojen na propisani način, da će proizvod biti stručno ispitan propisanim metodama i odgovarajućom i ispravnom opremom, što je neophodno s obzirom na značaj interesa koji se obezbeđuju i štite sprovođenjem ovog sistema.

Prava i obaveze organizacije udruženog rada ovlašćene za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije)

Mesto i uloga organizacije udruženog rada ovlašćene za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije) u sistemu obaveznog atestiranja (homologacije) može se najbolje sagledati kroz njena prava i obaveze. Određena prava i obaveze ovlašćene organizacije proizilaze iz samog Zakona o standardizaciji, dok ostala prava i obaveze imaju svoj osnov u propisima o obaveznom atestiranju (homologaciji) određenog proizvoda, aktu o određivanju visine naknade za obavljanje poslova obaveznog atestiranja (homologacije) određenog proizovda i rešenju o davanju ovlašćenja za obavljanje tih poslova.

Pre svega, ovlašćena organizacije je dužna da u granicama svog ovlašćenja postupi po svakom zahtevu za atestiranje proizvoda koji podleže obaveznom atestiranju (homologaciji) i da ove poslove obavlja za sve podnosioce zahteva pod istim uslovima. Dalje se od nje zahteva da pri vršenju svojih ovlašćenja postupa sa povećanom

215