JUS standardizacija

OVLA ŠĆIVANJE ORGANIZACIJA ZA ATESTIRANJE PROIZVODA | NADZOR NAD RADOM

OVLAŠĆENIH ORGANIZACIJA

Ljubiša Stašić, dipl. ing.

1. Uvod

Ovlašćene organizacije za atestiranje (homologaciju) predstavljaju jedan od najznačajnijih elemenata u strukturi sistema atestiranja i njegovom funkcionisanju, jer obuhvataju više sistemskih rešenja, od kojih zavisi efikasnost sistema i njegova kompatibilnost sa međunarodnim sistemima atestiranja. Zbog toga se postupak ovlašćivanja mora kompleksno posmatrati i rešavati. Kompleksnost proizlazi, pre svega, iz sledećih činjenica:

a. Postupak ovlašćivanja podrazumeva definisanje: Osnovnih ciljeva sistema, kriterijuma za ovlašćivanje, politike ovlašćivanja, statusa ovlašćenih organizacija u sistemu atestiranja, metodologije sprovođenja postupka ovlašćivanja, statusa ovlašćenih organizacija u okviru pravnog sistema, finansijske strukture sistema atestiranja, nadzora nad radom ovlašćenih organizacija, korektivnih akcija i sankcija.

b, Kao što je poznato, danas u svetu postoji više međunarodnih sistema atestiranja — CEE, CENELEC, CECC, IEC-O, EFTA, INSTA. Takođe, u velikom broju zemalja postoji jedan ili više sistema atestiranja — Velika Britanija, Kanada, Japan, Zapadna Nemačka, Francuska, Australija itd. Normalno bi bilo očekivati da je u pomenutim sistemima u potpunosti definisan postupak ovlašćivanja. Međutim, analizom navedenih međunarodnih i nacionalnih sistema atestiranja jedinstvena definicija i potpuna rešenja postupka ovlašćivanja ne postoje. Osnovne karakteristike usvojenih postupaka ovlašćivanja su: uopštenost kriterijuma, sloboda u donošenju odluke o oviašćivanju, mogućnost diskriminacije. Prilikom razmatranja navedenih karakteristika, moraju se imati na umu specifičnosti postojećih međunarodnih i nacionalnih sistema atestiranja koje proizlaze iz političkih, društvenih i ekonomskih okolnosti u kojima ti sistemi egzistiraju.

c. Postojanje sve većeg broja međunarodnih i nacionalnih sistema atestiranja koji mogu da prerastu u svojevrsne tehničke barijere ubrzalo je donošenje odluke o

potrebi unificiranja kriterijuma i postupaka za ovlašćivanje. Zajedničkim radom ISOQ-a, ILAC-a, IEC-a i GATT-a pripremljeni su osnovni dokumenti koji će omogućiti unificiranje kriterijuma i postupaka ovlašćivanja, a time olakšati i ubrzati međusobno priznavanje rezultata ispitivanja i dokumenata u međunarodnom prometu robe. To su: Uputstvo 2 — Osnovni pojmovi i njihove definicije koje se odnose na standardizaciju i atestiranje /ISO/GUIDE 2 — General terms and their definitions concerning standardization and certification), Uputstvo 23 — Metode označavanja usaglašenosti sa standardima u sistemima atestiranja koje vrši „treća strana” /ISO/GUIDE 23 — Methods of indicating conformity with standard for third-party certification systems/, Uputstvo 24 — Smernice za prihvatanje ispitnih i kontrolnih organizacija od strane organa koji upravljaju sitemom /ISO/GUDE 24 — Guidelines for acceptance of testing and inspection agencies by certification bodies/, Uputstvo 25 — Smernice zaocenu tehničke kompetentnosti ispitnih laboratorija /ISO/GUiDE 25 — Guidelines for assesing the technical competence of testing laboratories/. U fazi izrade nalaze se jošneki dokumenti koji će zaokružiti postupak ovlašćivanja. Uzimajući u obzir navedene ćinjenice, pri sagledavanju postupka ovlašćivanja u našem sistemu atestiranja neophodno je izvršiti analizu sadašnje koncepcije postupka ovlašćivanja, dosadašnjeg iskustva u sprovođenju postupka ovlašćivanja, predloženih rešenja ISO/CERTICO-a i ILAC-a, kao i budućeg razvoja i usavršavanja postupka ovlašćivanja.

2. Sadašnja koncepcija postupka ovlašćivanja 2.1 Zakonska rešenja

Zakon o standardizaciji (,,Službeni list SFRJ”, br. 38/77 i 11/80 definisao je jedinstveni sistem atestiranja u SFR Jugoslaviji. O sklopu jedinstvenosti sistema data su i zakonska rešenja postupka ovlašćivanja. Ova rešenja čine

Standardizacija 1982./br. 7—8