JUS standardizacija

je znatno procenat reklamirane robe u 1981. godini u poređenju sa prethodnom godinom. Slična situacija je i u trgovini sa ostalim zemljama članicama SEV, a takođe i sa zemljama Zapada. Da bi se prethodno dokumentovalo dovoljni su svakodnevni primeri u našim sredstvima Javnog informisanja.

Treba istaći jednu informaciju rađenu u okviru Opšteg

udruženja trgovine Privredne komore Jugoslavije — Gru

pacija organizacija udruženog rada za kontrolu kvaliteta robe iz 1981. godine koja nas upućuje na probleme kvaliteta naših proizvoda na relaciji uvoz — izvoz i naših odnosa sa kupcima kada je u pitanju kvalitet proiz-

voda namenjenih izvozu. Visina reklamacija (koje idu i

do 40 %), bonifikacije, naknade štete, ugovorene kazne

i drugo ne treba navoditi, ali treba naglasiti da je šteta

koja se nanosi našoj društvenoj zajednici na ovaj način

neprocenjiva.

Savezni zavod za standardizaciju je ove godine sproveo

anketu sa ciljem utvrđivanja postojanja i analize ,,teh-

ničkih barijera” robnoj razmeni pri iZVOZU i UVOZU.

Bilo je obuhvaćeno 240 organizacija udruženog rada iz

različitih grana privrede. Rezultati ove analize ukazuju

na neke od uzroka postojanja tehničkih barijera:

— neusaglašenost naših standarda i tehničkih propisa sa međunarodnim i drugim nacionalnim što prouzrokuje velike teškoće; proizvođači moraju da se orijentišu na različite zahteve u pogledu karakteristika kvaliteta proizvoda i metoda ispitivanja,

— zatvorenost međunarodnih i nacionalnih sistema u odnosu na druge zemlje, -

— postojanje standarda i tehničkih uslova za prijem proizvoda pojedinih korporacija i pojedinih velikih robnih kuća, pored nacionalnih standarda.

Međutim, analiza ankete je ukazala i na probleme ko-

je ne bi trebalo dovoditi u neposrednu vezu sa ..tehnič-

kim barijerama”, već sa barijerama povezanim sa zahtevima inostranog kupca da se za izvoz ostvari viši kvalitet proizvoda od onog koji se ostvaruje kod nas i stavlja u promet na domaćem tržištu. Zato možemo reći da pri izvozu naših proizvoda ne postoje samo tehničke barijere već i barijere koje možemo nazvati „BARI-

JERAMA KVALITETA”. Dok industrijski razvijene

.zemlje sveta ratuju međusobno sa tehničkim barijerama

radi osvajanja tržišta drugih zemalja, mi se još uvek

borimo sa ,,barijerama kvaliteta”.

Rastuća međuzavisnost u svetu i neminovna potreba da

naša zemlja proširuje svoje ekonomske odnose sa raz-

vijenim zemljama i sa zemljama u razvoju, s jedne strane, i činjenica da je naša privreda sve više izložena najrazličitijim oblicima pritisaka, sa druge strane, nameću potrebu jačanja sopstvenih snaga na području tehničko-tehnoloških rešenja koja će omogućiti razvoj jugoslo venske privrede u skladu sa strateškim opredeljenjima društva na političkom, ekonomskom i odbrambenom planu. Preduslovi za to postoje, od sistema na kome je bazirano naše samoupravno socijalističko uređenje do

542

zakonskih odredaba i propisa. U realizaciji ovog cilja značajno mesto imaju standardizacija i obezbeđenje kvaliteta naših proizvoda na domaćem tržištu i u spoljnotrgovinskom prometu.

Zakon o standardizaciji, podsetimo se, definiše da je delatnost standardizacije, između ostalog instrument razvoja ı unapređenja proizvodnje, prometa, tipizacije i unifikacije, racionalnog korišćenja energije, razvoja i unapređenja kvaliteta i asortimana proizvoda, razvijanja i unapređenja radnih procesa i postupaka, brzog i tačnog saopštavanja i prenošenja informacija, otklanjanja tehničkih prepreka poslovno-tehničkoj saradnji, specijalizaciji, prometu robe i drugim oblicima saradnje sa inostranstvom. Prema tome, standardizacija mora da doprinosi razvoju privrede. ·

Ova uloga standardizacije, kao što je pomenuto, obezbeđuje se putem donošenja propisa:

— 0 jugoslovenskim standardima,

— O tehničkim normativima za energetske, rudarske i druge industrijske objekte, postrojenja, uređaje, proizvode, građevinske objekte i radove, za objekte, uređaje i sredstva u oblasti saobraćaja i drugo,

— o normama kvaliteta za poljoprivredne i prehrambene proizvode i poljoprivredne proizvode namenjene industrijskoj preradi;

— o obaveznom donošenju proizvođačkih specifikacija, — o obaveznom atestiranju (homologaciji) proizvoda,

— o uslovima označavanja proizvoda znakom kvaliteta JUS;

— O ispravama koje prate proizvode u prometu i upotrebi, uključujući i propise o obaveznoj funkcionaloj garanciji i garanciji kvaliteta,

— o rokovima obezbeđenog servisiranja,

— O načinu deklarisanja, označavanja, odnosno obeležavanja određenih osobina i karakteristika proizvoda. Međutim, zadaci standardizacije su i:

— sprovođenje odredaba međunarodnih ugovora koji se odnose na obavezno atestiranje (homologaciju), na međunarodne sisteme atestiranja (homologacije) i međusobno priznavanje atesta i drugih dokumenata o kvalitetu proizvoda u spoljnotrgovinskom prometu, |

— utvrđivanje uslova primenjivanja međunarodnih i stranih tehničkih propisa i standarda, shodno Zakonu o dugoročnoj proizvodnoj kooperaciji, poslovno-tehničkoj saradnji i o pribavljanju i ustupanju materijalnog prava na tehnologiju između organizacija udruženog rada i stranih lica,

— izdavanje potvrda prema Zakonu o ustupanju izgradnje investicionog objekta stranom izvođaču radi registracije ugovora zaključenih na osnovu tog Zakona. Realizacija ovako kompleksne uloge standardizacije ni-

je jednostavan posao i sigurno da zahteva, pored nosio-

| — – –=””>–"–na bu CC —_—— O O _____________________________ O i — — —

Standardizacija 1982/br. 11—12