JUS standardizacija
ne. U kontekstu svih ovih aktivnosti, ovo savetovanje treba da doprinese svestranom sagledavnju mesta, uloge i konkretnih zadataka standardizacije u narednom periodu, kao i problema koji stoje na putu ostvarivanju primljenih zadataka.
Cilj ovog referata je da na osnovu saqlBdavanijg dosadašnjih rezultata standardizacije u Jugoslaviji, razmotri slabosti i probleme koji su se ispoljili u dosadašnjem radu i ukaže na najvažnije zadatke koje treba rešavati radi unapređenja odnosa u sistemu jugoslovenske standardizacije i postizanja što većih rezultata, imajući uglavnom u vidu organizaciono-tehnički aspekt ovih pitanja.
NAJZNAČAJNIJI DOSADAŠNJI REZULTATI JUGOSLOVENSKE STANDARDIZACIJE
S obzirom da najveći deo tehničke regulative u zemlji
donosi Savezni zavod za standardizaciju, to se tu kroz
rezultate i iskustva u radu na jugoslovenskim standardi-
ma mogu u načelu sagledati rezultati standardizacije u
zemlji.
U toku petogodišnjeg sprovođenja Zakona o standardi-
zaciji ostvaren je značajan doprinos u zaštiti života i
zdravlja ljudi i životne sredine, u razvoju i unapređi-
vanju proizvodnje, prometa i usluga, u racionalnijem korišćenju energije, pospešivanju izvoza ı sprečavanju neopravdanog uvoza, zaštiti potrošača, obezbeđivanju
jedinstva jugoslovenskog tržišta, jedinstva tehničkih i
tehnoloških sistema i u pogledu drugih, ovim Zakonom
postavljenih ciljeva. U organizaciji Saveznog zavoda za standardizaciju, u ovom periodu izrađeno ie 20 komplek-
snih programa standardizacije, više analiza, izveštaja i
informacija za Savezno izvršno veće, doneto je preko
1800 jugoslovenskih standarda, objavljeno je 25 pravil-
nika o tehničkim normativima, 33 pravilnika o norma-
ma kvaliteta, 11 naredbi o obaveznom atestiranju, 10
naredbi o obaveznim garancijama, tehničkim uputstvi-
ma, servisiranju i obezbeđivanju rezervnih delova i 12
naredbi o obaveznim proizvođačkim specifikacijama.
Posmatrajući ovaj rad u odnosu na ostvarivanje ciljeva
utvrđenih Zakonom o standardizaciji, nabrojaćemo
neke od najznačajnijih rezultata:
— radi postizanja bolje bezbednosti i zaštite života i zdravlja ljudi, životne sredine, društvenih sredstava i imovine, doneti su jugoslovenski standardi i drugi propisi za krupnu mehanizaciju sa dizel motorima koja se koristi u rudnicima, za izvozna postrojenja u rudarstvu, za izgradnju objekata visoke gradnje u seizmički aktivnim područjima, za konstrukcije i gotove zgrade u pogledu zvučne izolacije, za građevinske konstrukcije, za materijale za proizvodnju betona, za aparate za domaćinstvo, proizvode iz oblasti radiokomunikacija, niskonaponske mreže i pripadajuće transformatorske stanice, za energetske kablove
544
za rudarstvo, saobraćajnu signalizaciju, sudove pod pritiskom, kotlovska postrojenja, gasne aparate, grejna tela, uređaje za centralno grejanje; uvedeno je atestiranje protiveksploziono zaštićenih električnih uređaja, električnih aparata za domaćinstvo, gasnih peći koje rade bez priključka na dimnjak, proizvoda
koji mogu stvarati radiosmetnje i atestiranie užadi za upotrebu u rudarstvu;
— radi razvoja i unapređivanja proizvodnje, prometa i usluga, racionalnog korišćenja energije i sredstava, izvršena je tipizacija rudarskih užadi, utvrđen je kvalitet sirovog gvožđa, čelika za prednaprecgdnute konstrukcije u građevinarstvu, metanola, mlaznog goriva, ulja za loženje; doneti su propisi za stabilnost čeličnih konstrukcija, za čelične rezervoare, toplotnu zaštitu u visokoj gradnji, za projektovanje i građenje brana i nasipa, završne radove u ·građevinarstvu; regulisanjem grejnih tela i uređaja za centralno grejanje ostvareno je racionalnije korišćenje energije;
— radi pospešivanja izvoza naših proizvoda i sprečavanja neopravdanog uvoza, doneti su: Pravilnik o kvalitetu proizvoda od voća i povrća, standardi koji utvr đuju kvalitet bakra, aluminijuma, olova, cinka, vešta čkih đubriva, sintetičkog kaučuka, izolacionih materijala za elektrotehniku, o kvalitetu pesticida, plastičnih masa i drugih materijala;
— zaštiti potrošača u pogledu kvaliteta proizvoda i usluga, doprinelo se donošenjem naredbi o obaveznim proizvođačkim specifikacijama za tekstilne proizvoJe, pravilnika o kvalitetu proizvoda od voća i povrća, standarde za nameštaj, naredbi o obavezi snabdevanja garantnim listom, tehničkim uputstvom i podacima o na!manjem trajanju garantnog roka i obezbeđenju servisiranja proizvoda, kao i drugin propisa;
— jačanju odbrambene sposobnosti zemlje doprinelo se donošenjem većeg broja propisa za proizvode od posebnog značaja za narodnu odbranu.
U skladu sa postignutim dosadašnjim vidnim rezultatima
na području standardizacije i koristima koje taj rad do-
nosi, porasla je i svest o potrebi organizovanja sistematskog rada na daljem sprovođenju standardizacije u našem društvu. U proces planiranja, izrade i d- iošenja propisa standardizacije uključuje se stalno i povremeno većina saveznih, republičkih i pokrajinskih organa, privrednih komora, opštih udruženja i poslovnih zajednica. U ovaj proces rada uključeno je na određen način, sa svojim stručnim kapacitetima, više od 1000 organizacija udruženog rada. U stalnom porastu je Droj zahteva za aktueliziranjem donetih i izradu novih jugoslovenskih propisa, za uvođenje sistema atestiranja za pojedi-
ne proizvode, za organizovano i plansko uključivanje u
rad radnih tela međunarodnih organizacija za standardi-
zaciju ı za neposredno, brže i efikasnije preuzimanje
·Standardizacija 1982/br. 11—12