JUS standardizacija

loga se ne može govoriti o ekonomskom optimumu bar za sada, pa nam jedino ostaje da se zdovoljimo poštovanjem minimalnih uslova koji se daju u standardima. ispunjenje minimalnih zahteva u odnosu na zvučnu zaštitu menja prvenstveno cenu projektovanja. U zavisnosti od objekta, cena arhitektonsko-građevinskog projekta, u čiji sadržaj spada zvučna zaštita, povećava se za oko 3 — 12 %. Dobro projektovana zvučna zaštita u najboljem slučaju ne unosi nikakva poskupljenja pri izvođenju. Ali ako se mere zaštite — na primer prostornog planiranja — ne poštuju, mora se pribeći oštrijim merama na drugom mestu, ma primer kod zaštite od spoljne buke, a to može znatno da poskupi izvođenje.

Prema tome, koštanje zvučne zaštite na prvom mestu zavisi od odluke kakav objekat i na kom mestu će se podići; na ovu odluku projektanti praktično nemaju uticaja, jer je oni i ne donose. Tek na drugom mestu, u okviru projekta mogu se naći skuplja ili ekonomičnija rešenja, ali su tu odluke projektanata od daleko manjeg značaja od one prvobitne.

2. IZRADA PROPISA O ZVUČNOJ ZAŠTITI ZGRADA Prvu inicijativu za propise o zvučnoj zaštiti u našoj zemlji dao je Centar za unapređenje građevinarstva Savezne građevinske komore; tako su stvoreni ,,Tehnički propisi za zvučnu izolaciju u zgradarstvu” koji su bili izrađeni u obliku elaborata 1960. godine (1), a obrađivač je bio Institut za ispitivanje materijala SRS. Bilo je zamišljeno da elaborat preraste u savezne propise (2). Pošto se radilo o materiji koja je kod nas bila relativno nepoznata, u elaboratu su bili detaljno obrađeni osnovni pojmovi iz građevinske akustike. Bilo je izvršeno i razvrstavanje objekata po njihovoj nameni (stambeni objekti, hoteli, bolnice i slično). Elaborat je sadržavao i onsovna načela zvučne Za štite, u obliku uputstava, analogno sa DIN 4109 iz tog vremena, a dat je bio i spisak pregrada koje zadovoljiavaju tražene uslove. Ocenjivanje i način ispitivanja preuzeti su uglavnom iz DIN 4109 i DIN 52211.

Kao dopunu i objašnjenje „,x„Tehničkim propisima za zvučnu izolaciju u zgradarstvu”, Institut za ispitivanje materijala SRS izradio je još jedan elaborat, ,,Uputstvo o potrebnim (minimalnim) svojstvima zidova i tavanica u stambenim zgradama u pogledu zvučne izolacije”, Koji je finansirao Sekretarijat za industriju Izvršnog veća SRS, 1961 godine (3). Po materiji koja je obrađena, po obirnu, objašnjenjima i uputstvima, elaborat je mogao i još uvek može poslužiti kao specijalizovan udžbenik.

U oba elaborata propisi su uobličeni kao predlozi za jugoslovenski standard, ali do konačne verzije i do usvajanja takvog standarda nije nikad došlo.

Tek 1967. godine u Službenom listu SF RJ br, 45 izlazi

„,Pravilnik o minimalnim tehničkim uslovima za izgradnju stanova”, u kome se prvi put zvanično spominje zaštita od buke. Vrlo skromno, u jednom članu, tražilo se da zvučna izolacija između dva stana ima onu vrednost koja se postiže betonskom tavanicom od 300 kg/m?, od nosno zidom od pune opeke ists površinske mase, ili! da iznosi najmanje 45 dB u opsegu od 500 Hz do 1000 Hz. Zvučna propustljivost tavanica nije nigde spominjana. Primenjujući ovaj propis, naši građevinari — računajući tu i projektante — razradili su svoje sisteme izgradnje koji su odgovarali ovim blagim i nepotpunim zahtevima. Mnogi se još uvek drže navederniih uslova, valjda zato što su ovi veoma jednostavni, pa se posledice prvih propisa i danas osećaju.

Nešto kasnije, posle oko godinu dana, Savezni sekretarijat za privredu poverava izradu više grupa propisa iz građevinarstva Savezu jugoslovenskih laboratorija (2). Ovaj Savez je raspodelio izradu propisa po grupama Koje su sačinjavali stručnjaci iz svih jugoslovenskih centara. Propisi o toplotnoj i zvučnoj zaštiti, kao jedna grupa, dopala je stručnjacima Instituta za ispitivanje materijala SRS iz Beograda, Instituta građevinarstva Hrvatske iz : Zagreba, Instituta za elektroprivredu iz Zagreba i Zavoda za raziskavo materijala in konstrukcij iz Ljubljane. Stručna grupa iz ovih institucija je početkom 1969. godine završila prednacrt novin propisa, uzimajući u obzir mnoge nove momente, kao što su ISO preporuke koje su se u međuvremenu pojavile u konačnom obliku. . Posle javne diskusije, Savezni sekrgtarijat za privredu popozvao je krajem 1969. godine određene stručnjake da na osnovu dobijenih primedbi izrade nacrt propisa za zvučnu zaštitu. Pravno usaglašavanje cele grupe propisa i konačno odobrenje Pravne službe SIV-a trajalo je praktično do juna 1970. godine. U,Službenom listu SFRJ br. 35 te godine propisi dobijaju konačnu formu „Pravilnik o tehničkim merama i uslovima za zvučnu zaštitu zgrada”, sa primenom od 30. septembra 1970. aodine. Osnova za izradu Pravilnika bila su međunarodne prepDoruke ISO R 717, nemački standardi DIN 5221i2 i austrijski Os-Norm 8115. U pojedinim slučajevima odstupilo se od ovih standarda, uglavnom u smislu ublažavanja, jer se stalo na stanovište da inostrane normirane vrednosti za neke slučajeve još uvek miogu izazvati teškoće ondašnjim izvođačima.

Pravilnik se odnosio na projektovanje, izgradnju, rekonstrukciju ili održavanje svih objekata za koje je bila potrebna dozvola za građenje.

Oko 1976. godine Jugoslovenski zavod za standardizaciju u okviru grupe za građevinarstvo pokušava da novelira propise iz građevinarstva ili bar da ih pretoči u jugoslovenske standarde. Stvaraju se heterogene komisije, koje po svom sastavu čak nisu ni stalne, što je bila posledica principa da komisiju sačinjavaju predstavnici onih organizacija koje su neposredno zainteresovane za izradu

Standardizacija 1983./br. 1—2