JUS standardizacija

resa — nevažna pitanja, a da se uređuju pitanja vezana za ključne interese razvoja zemlje.

Imajući u vidu savremeni razvoj standardizacije u svetu, njene funkcije i dejstva, zakonodavac je odredio da propisi iz oblasti standardizacije treba da budu usaglašeni sa međunarodnim tehničkim standardima i propisima, Što predstavlja i međunarodnu obavezu zemlje koja — kao što je napred prikazano — proizilazi iz članstva u OUN i učešća u radu njenih tela koja se bave standardizacijom, kao i iz čitavog niza drugih međunarodnih sporazuma. Pri tome se zakonodavac,međutim,ogradio, uslovljavajući takvo usaglašavanje jugoslovenskih propisa iz oblasti standardizacije sa međunarodnim propisima i standardima sa interesima i mogućnostima Jugoslavije, i ograničavajući to usaglašavanje na tehničko-tehnološka rešenja koje takvi međunarodni standardi i propisi sadrže, na termine, oznake, simbole i slično. Time je onemogućeno da putem „preuzimanja“ međunarodnih standarda i propisa u naš pravni sistem prodiru odredbe o odnosima koji su strani našem društvenoekonomskom i političkom sistemu. Još jednu osobenost Zakona o standardizaciji predstavlja zahtev za preispitivanjem propisa iz oblasti standardizacije u roku od pet godina od njihovog donošenja, radi utvrdđivanja potrebe njihove revizije u cilju tehničko-tehnološkog osavremenjivanja i usklađivanja sa ekonomskom politikom i eventualnim promenama u pravnom sistemu. Takva obaveza nije utvrđena nijednim drugim saveznim zakonom, što pokazuje koliki značaj je zakonodavac dao ažurnom i adekvatnom uređivanju ove oblasti. Prihvatanje integralnog koncepta standardizacije donelo je, u odnosu na ranije zakonodavstvo u ovoj obalsti, velike novine u pogledu regulisanja sistema obaveznog atestiranja (homologacije).

Obavezno atestiranje (homologacija), kako je koncipirano Zakonom o standardizaciji, predstavlja jedinstveni sistem koji na nivou SFRJ obuhvata:

— određivanje proizvoda čija svojstva i karakteristike, radi postizanja ciljeva sistema, podležu postupku obaveznog atestiranja (homologacije);

— Utvrđivanje i definisanje svojstava i karakteristika tih proizvoda, koje predstavljaju uslov za bezbedno korišćenje proizvoda (uključujući radne mašine, industrijsku i profesionalnu opremu i sl.) ili uslov za zaštitu zakonom određenih opštih društvenih interesa;

— određivanje jednoobraznog načina ispitivanja proizvoda, uzimanja uzoraka, metoda ispitivanja, potrebne ispitne opreme i stručnih i drugih kvalifikacija kadrova koji učestvuju u sprovođenju sistema;

— utvrđivanje uslova neophodnih za objektivnost postupka obaveznog atestiranja (homologacije);

— ispitivanje proizovda iz serijske proizvodnje radi utvr-

. Gđivanja njihove saobraznosti atestiranom (homologo-

Standardizacija 1983./br. 9—10

vanom) tipu; — izdavanje atesta i označavanje proizvoda atestnim znakom. i Ciljevi sistema jasno su izraženi u članu 55. izmenjenog i dopunjenog Zakona o standardizaciji, i obuhvataju:

— obezbeđenje tehničke i konstrukcione sigurnosti u proizvodnji i upotrebi proizvoda, u izgradnji objekata i pri obavljanju radova;

— bezbednost i zaštitu života, zdravlja, čovekove okoline, društvenih sredstava i imovine građana pri proizvodnji, izvođenju radova i obavljanju drugih delatnosti); — ostvarivanje i zaštitu interesa narodne odbrane i samozaštite; — ostvarivanje i zaštitu značajnijih ekonomskih interesa zemlje.

Sistem obaveznog atestiranja (homologacije), kakav je

uspostavljen Zakonom o standardizaicji, treba da omogu-

Ći:

— zaštitu jugoslovenskog tržišta od stavljanja u promet proizvoda koji, s obzirom na svojstva i karakteristike, dopuštaju mogućnost ugrožavanja bezbednsoti korisnika, nastanka znatnije štete ili povrede određenih opštih društvenih interesa, ili proizvoda koji neodgovarajućim kvalitetom, svojstvima i karakteristikama narušavaju ekonomske interese zemlje;

— uključivanje u međunarodne sisteme atestiranja (homologacije) i time otklanjanje tehničkih barijera izvozu jugoslovenskih proizvoda;

— racionalno korišćenje ispitnih kapaciteta (opreme, kadrova i sl.);

— objektivnost postupka pri obaveznom atestiranju (homologaciji) proizovda;

— povezivanje od ranije postojećih delova sistema u jednu celinu.

Zakon o standardizaciji pod ,,obaveznim atestiranjem“

ne podrazumeva bilo koje ispitivanje proizvoda i izdava-

nje potvrde o takvom ispitivanju, već homologaciju proizvoda, i to bilo kojih proizvoda određenih jugoslovenskim propisima o obaveznom atestiranju (homologaciji).

Pri tome Zakon o standardizaciji definiše obavezno ates-

tiranje (homologaciju) kao postupak u kome se, na način

određen zakonom i propisima donesenim na osnovu Zakona, utvrđuje da li određeni proizvod ima svojstva i karakteristike koje su određene propisima donesenim na osnovu zakona, a koje su uslov za bezbedno korišćenje proizvoda ili uslov za zaštitu zakonom utvrđenih interesa durštvene zajednice kao celine. Ranije zakonodavstvo nije poznavalo takav sistem. Ispitivanje proizvoda vršile su organizacije udruženog rada, svaka prema svojim internim pravilima i primenom metoda ispitivanja koje su same utvrđivale zavisno od svoje opremljenosti, i koje su na osnovu takvog ispitivanja izdavale ispravu — atest, od-

233