JUS standardizacija

izvođačku specifikaciju za proizvode za koje je to Pravilnikom izričito predviđeno, ili za proizvode za koje ovim Pravilnikom nisu propisani uslovi kvaliteta, a proizvodi pripadaju grupi ,,srodnih proizvoda”. Kada se radi o proizvođačkoj specifikaciji najčešće se postavlja pitanje da li je proizvođač dužan da se pridržava minimalnih uslova propisanih za srodne proizvode ili može po svom nahođenju naičešće ići na umanjenje — pogoršanie kvaliteta te ovaj član treba bliže objasniti. Prema Zakonu o standardizaciji (,,Službeni list SFRJ“, br. 38/77 i 11/80), članu 33. „Organizacija udruženog rada može doneti proizvođačku specifikaciju kojom utvrđuje kvalitet i druga svojstva proizvoda za koja nije donesen jugoslovenski standard koji se obavezno primenjuje ili norma kvaliteta proizvoda. Isto tako, proizvođačka specifikacija se može doneti i za proizvod čiji su kvalitet i druga svojstva delimično određeni“.

Na osnovu navedenog čiana u Pravilnik je uneta odredba kojom je data mogućnost proizvođaču da radi po proizvođačkoj specifikaciji ali mora ispuniti minimalne uslove propisane za grupu srodnih proizvoda. To znači da donošenjem proizvođačke specfikacije proizvođač ne može umanjivati kvalitet proizvoda ispod minimalnih zahteva. U slučaju da se radi proizvod za koji nisu utvrđeni parametri kvaliteta, proizvođač u specifikaciji utvrđuje karakteristike kvaliteta i dužan je da proizvod stavlja u promet samo ako ispunjava uslove i zahteve koji su određeni tom specifikacijom. Naravno da u specifikaciju unosi sledeće podatke:

— kratak opis tehnološkog postupka

— organoleptička svojstva

— izveštaj o izvršenom hemijskom ispitivanju — grupu u koju je proizvod svrstan

Član 3 obuhvata deklaraciju koja prati proizvod u prometu. Ovaj Pravilnik obuhvata veći broj proizvoda, od kojih se jedni, kao na primer pojedine vrste hleba i peciva, ne prodaju u originalnom pakovanju, a drugi se moraju prodavati isključivo u originalnom pakovanju. Za proizvode koji se stavljaju u promet u originalnom pakovanju propisana je obaveza deklarisanja i navedeni su podaci koje deklaracija treba da sadrži. S obzirom da je Pravilnikom obuhvaćeno više vrsta raznorodnih proizvoda, treba nešto detaljnije reči o deklaraciji za svaku vrstu proizvoda. Za žita deklaracija mora da sadrži sve podatke iz člana 3 ovog Pravilnika. Kod oljuštenog žitaa naročito pirinča koji se pojavljuje u tri kvalitetne klase treba u deklaraciji (kako je navedeno u članu 27) istaći kojoj kvalitetnoj klasi pripada, datum proizvodnje i podatke o količini polomljenih zrna u % i podatke o poreklu pirinča. Kod oljuštenih žita proizvođač nema obavezu da istakne podatak o roku trajanja proizvoda.

Prema članu 37, obaveza proizvođača je da za mlinske proizvode deklaracija sadrži sve podatke iz člana 3. stav 3

ovog Pravilnika osim podatka o roku trajanja iz tačke 4 ovog stava.

U članu 38. za gotove smeše, koje su jedan od novijih proizvoda na domaćem tržištu, deklaracija treba da sadrži sve podatke iz člana 3. ovog Pravilnika, podatke koji će potrošača informisati za koju vrstu proizvoda je namenjena gotova smeša i uputstvo o načinu pripremanja te gotove smeše.

Član 109. za hleb i pecivo u originalnom pakovanju propisuje deklaraciju koja treba da sadrži sve podatke iz člana 3, a ako se ovi pekarski proizvodi ne prodaju u originalnom pakovanju, što je najčešće slučaj, na prodajnim policama moraju biti označene vrste hleba ili peciva, neto masa pojedinačnih komada, kao i firma odnosno naziv proizvođača.

Testenine i srodni proizvodi, koji se osim listova a pite i savijače, stavljaju u promet u originalnom pakovanju, deklaracija mora da sadrži sve podatke iz člana 3. a listovi za pite i savijače pod nazivom ,,kore za pitu“ ili ,,kore za gibanicu“, koje nisu u originalnom pakovanju, moraju biti deklarisane tako da se na prodajnom mestu istakne naziv proizvoda i naziv proizvođača.

Za brzo smrznuta testa je takođe u članu 167 propisano da deklaracija sadrži sve podatke iz člana 3. Pravilnika, a kako su to proizvodi koji se rade po proizvođačkoj specifikaciji, na deklaraciji je proizvođač obavezan da unese uputstvo o načinu korišćenja i načinu čuvanja tih proizvoda, odnosno da istakne podatak iz člana 3. stav 3. tačka 8 „,druge podatke od interesa za potrošače“.

Vrlo često se postavlja pitanje da li su trgovački naziv, odnosno marka proizvoda i naziv proizvoda (prema grupi kojoj pripada) iste važnosti i kako na deklaraciji treba da budu navedeni? U članu 3. poslednji stav, propisano je da slova kojima su odštampani naziv proizvoda i firma, odnosno naziv proizvođača, moraju biti veća od slova kojima se navode ostali podaci u tekstu deklaracije. To znači da trgovački naziv, naziv proizvoda prema grupi kojoj pripada i firma, treba da budu ispunjeni jednakom veličinom slova. Stoga se ne bi smelo dogoditi da trgovački naziv proizvoda bude uočljiviji od naziva proizvoda, prema grupi kojoj pripada i firmi proizvođača.

Žita

U članu 9 utvrđene su vrste žita koje se koriste za preradu u mlinske proizvode i one vrste koje neposredno ljudi troše. Ovde treba naglasiti da su za pšenicu, koja se koristi kao sirovina za preradu u mlinske proizvode date norme kvaliteta u jugoslovenskom standardu E.B1.200, dok su u Pravilniku navedene samo vrste pšenice (Triticum vulgare u Triticum turgidum) i karakteristike kvaliteta za pšenicu koja se koristi za neposrednu ljudsku ishranu, odnosno za pšenicu za kuvanje. To isto važi za kukuruz

241

a SR La OON ONU LARA: aun uuu GL By u Mika a SN CAJA UM: Sri al a a e a a a e a a a a a a a a aa —Z

Standardizacija 1983./br. 9—10