JUS standardizacija

su sledeći dokumenti:

— za oblik i mere preporuka ISO R 529 iz 1961. godine,

— za tehničke uslove GOST standard i drugi standardi industrijski razvijenih zemalja,

— za tolerancije navoja standard DIN 802 koji je u datom periodu bio usaglašen sa standardom ISO.

Do objavljivanja JUS standarda za oblik i mere ureznika

proizvođači alata u našoj zemlji izrađivali su, a organi-

zacije udruženog rada U industriji prerade metala su koristile ureznike po standardima DIN, i to:

— za ureznike metričkog navoja sa krupnim korakom, koji su namenjeni prvenstveno za ručni rad, u garnituri od 3 komada, prema standardu DIN 352, gde se treći-završni ureznik nekad koristi za mašinski rad kao kratki ureznik;

— za ureznike metričkog navoja sa sitnim korakom koji su namenjeni prvenstveno za ručni rad, u garnituri od 2 komada, prema standardu DIN 2181, gde se drugi-završni ureznik nekad koristi za mašinski rad kao kratki ureznik;

— za ureznike metričkog navoja sa krupnim korakom i ojačanom drškom, za mašinski rad, prema standardu DIN 371;

— za Ureznike metričkog navoja sa krupnim korakom i prolaznom drškom, za mašinski rad, prema standardu DIN 376;

— Za Ureznike metričkog navoja sa sitnim korakom i prolaznom drškom, za mašinski rad, prema standardu DIN 374;

— za ureznike metričkog navoja sa krupnim korakom za urezivanje navoja u navrtkama mašinskim putem prema DIN 357.

Očekivala se primena jugoslovenskih standarda za oblik i mere ureznika u našim organizacijama udruženog rada kao i zahtevi organizacija udruženog rada da se revidiraju standardi koji direktno ili indirektno utiču na primenu ureznika, Međutim na jugoslovenskom tržištu ureznici, koji su izradeni prema JUS K.D6.050 i JUS K.D6.051 nisu našli skoro nikakvu primenu, Mogući razlozi ove neprimene su 5 jedne strane, što je u upotrebi oprema (stezne čaure, brzopromenljivi nosači), koja je namenjena za korišćenje ureznika sa starim merama drške i četvrtke (DINčetvrtka) a, s druge strane, i zbog toga što su ovi standardi nepotpuni jer nisu obuhvatili varijante koje su potrebne korisnicima (ureznici manjih dimenzija, ureznici sa ojačanom i produženom drškom, ureznici za cevni navoj).,

Autor ovog članka je mišljenja da se prenaglilo sa dono-

šenjem ovih jugoslovenskih standarda za ureznike na os-

novu preporuke ISO 529 i da se prilikom donošenja istih nije mislilo na moguće posledice nakon njihovog izdavanja i u toku njihove primene.

Komisija za alat i pribor pri Saveznom zavodu za standardizaciju je nekoliko puta raspravljala o valjanosti i primeni standarda za ureznike JUS K.D6.050 i JUS K.D6.051 na jugoslovenskom tržištu. Ovi standardi su pored slabe primene u našim organizacijama udruženog rada, okvalifikovani kao nepotpuni i neusklađeni sa poslednjim izdanjem ISO 529 iz 1975. godine i njegove dopune iz 1983. godine. Bilo je predloga da se ovi standardi stave van snage i da se pristupi detaljnoj analizi ovog problema, odnosno da se analiziraju svi standardi ISO za ureznike ISO 529, ISO 2283, ISO 2284 i da se vidi da li isti zadovoljavaju naše organizacije udruženog rada u industriji prerade metala. Zaključeno je takođe da se analiziraju i standardi industrijski razvijenih zemalja.

3. Predlog rešenja standardizacije ureznika

Radna grupa, koju je oformila Komisija za standarde za alat i pribor pri Saveznom zavodu za standardizaciju, a posebno proizvođači ureznika, razmatrala je ovaj problem i konstatovala sledeće: Da su ureznici koji se izrađuju prema ISO standardima, u nekim zemljama prihvaćeni i nacionalne standardizacije tih zemalja su pristupile izradi svojih nacionalnih standarda kao na pr, zemlje članice SEV-a (SSSR, Bugarska, Mađarska, Poljska, Rumunija, Čehoslovačka), Italija, Švedska, Belgija, Švajcarska, Francuska, Velika Britanija, a u isto vreme su revidirale ili izradile standarde koji se odnose na primenu ureznika a da se deo zemalja kao na pr. Savezna Republika Nemačka, Holandija, Japan, Austrija nije opredelio za ureznike po ISO standardima, odnosno za takozvanu ISO-dršku i četvrtku na ureznicima. Uzimajući u obzir dosadašnje zahteve tržišta, uglavnom one iz 1982. i 1983. godine, a na osnovu konsultacija sa jednim brojem korisnika ureznika, proizvođači ureznika smatraju da u sadašnjoj situaciji, imajući u vidu tehnološku opremljenost korisnika i oblik i mere ureznika, jugoslovenske standarde za ureznike treba donositi na osno vu najnovijih DIN standarda.

U vezi s tim radna grupa je predložila prednacrte standar-

da za oblik i mere i to:

JUS K.D6.030 — Ureznici u garnituri od 3 komada za metrički navoj sa krupnim korakom od M 1 do M 68 namenjenih uglavnom za ručni rad (treći odnosno završni ureznik iz garniture može se upotrebiti za mašinski rad kao mašinski kratki ureznik),

JUS K.D6.031 — Ureznici u garnituri od 2 komada za metrički navoj sa sitnim korakom namenjenih uglavnom za ručni rad (drugi odnosno završni ureznik iz

garniture može se upotrebiti za mašin-

Standardizacila 1984 /br ao O IU: o—-—— —_——_ —

tandardizacija 1984,/br, 3-4