JUS standardizacija

veća korisna površina skloništa, čime je stvorena po-

voljnija mogućnost iznalaženja mirnodopske namene ko-

rišćenja skloništa, odnosno dvonamenskog objekta. Ovim povećanjem isključena je izgradnja udvojenih objekata čija ukupna veličina prelazi 300 lica. |

Zavisno od veličine skloništa, određena je i njihova pri-

mena u sistemu zaštite i to:

— vrlo mala skloništa (do 7 lica) i mala skloništa (preko 7 do 50 lica), po pravilu, grade se kao skloništa dopunske i osnovne zaštite;

— srednja (preko 50 do 100 lica) i velika skloništa (preko 100 do 300 lica), po pravilu, grade se kao skloništa osnovne zaštite.

USLOVI ZA PLANIRANJE |I IZGRADNJU SKLONIŠTA Planiranje ı izgradnja skloništa obavezna je u svim gradovima ı privrednim centrima kao i drugim naseljima koja bi prema proceni društveno političke zajednice mogla biticilj napada u ratu. Skupština opštine donosi odluku o izgradnji skloništa, u kojoj na osnovu detaljnije procene ugroženosti svoje teritorije, utvrđuie zone u kojima je izgradnja skloništa obavezna i pri tome uslovljava i njihova zaštitna svojstva, odnosno zone u kojima se neće graditi skloništa već zaštitni objekti manjeg obima zaštite.

U odnosu na korisnike sklonišnog prostora, sklonište može biti: kućno, blokovsko, za organizaciju udruženog rada ili drugu organizaciju i javno, a kao novina predviđeno je i porodično sklonište.

Sklonišni prostor porodičnog skloništa određuje se za predviđeni broj članova domaćinsta, a najmanje za tri osobe. Normativ za kućna, blokovska i javna skloništa ostao je nepromenjen, dok za radnu i drugu organizaciju obezbeđuje se sklonišni prostor za 2/3 zaposlenih, odnosno 2/3 zaposlenih u najvećoj smeni, a ne i za lica koja su u poslovnoi vezi sa organizacijom.

Pri razmeštaju skloništa u okviru urbane jedinice moraju se zadovoljiti sledeći uslovi: da poluprečnik gravitacije iznosi najviše 250 m; da rastojanje između skloništa može biti i manje od 15 m ako ukupan broj lica u grupi skloništa dopunske zaštite ne prelazi 50 lica, odnosno 300 lica u grupi skloništa osnovne zaštite; da se nalaze na što većoj udaljenosti od lako zapaljivih mesta i da je obezbeđeno napuštanje skloništa u slučaju da se razruši urbana jedinica ili jedan njen deo u kome se nalazi sklonište. Iz skloništa, odnosno dvonamenskog objekta mora se predvideti pomoćni izlaz koji se nalazi van zone ruševina, tj. na udaljenosti 1/2 visine zgrade upravno na stranu osnove zgrade.

Da bi sklonište imalo što veća zaštitna svojstva, po pravilu, gradi se tako da bude ukopano. U tom slučaju kota

206

poda skloništa treba da bude ispod kote terena na dubini koja je određena visinom prostorije za boravak, debljinom tavanice ı dodatnom debljinom zaštitnog sloja (nasip) iznad tavanice radi zaštite od radijacionog dejstva. Međutim, zbog uslova da kota poda skloništa bude najmanje 30 cm iznad utvrđenog ili projektovanog nivoa podzemne vode, pa kada je ovaj nivo visok, skloništa se mogu graditi kao delimično ukopana, odnosno zasuta ili nadzemna. U slučaju kada se sklonište gradiu zgradi po pravilu, mora biti u najdonjem podzemnom spratu. Osim izgradnje novih skloništa može se vršiti i rekonstrukcija objekata i prostorija za skloništa, ako ispunjavaju sledeće uslove: da je konstrukcija od čvrstog i nezapaljivog materijala; da su ukopana u tlo najmanje za 2/3 svetle visine skloništa; da je tavanica od armiranog betona ı da, po pravilu, otvori na spoljnim zidovima ne prelaze 10% neto površinu poda prostorije. Isto tako moraju se zadovoljiti uslovi u vezi sa poluprečnikom gravitacije, međusobnog rastojanja, udaljenosti pomoćnog izlaza izvan dometa ruševina, kote podzemne vode i udaljenosti od zapaljivih sredstava.

FUNKCIONALNO REŠENJE SKLONIŠTA

Pod funkcionalnim rešenjem skioništa podrazumeva se

ostvarenje prostornog oblika, položaja i tehničkog

uređenja (instalacije i oprema) prostorija i njihovo grupisanje u kompozicionu celinu.

U skloništima se, prema osnovnim funkcijama, javljaju

prostori i prostorije za kretanje, boravljenje i opsluži-

vanje, te zavisno od veličine mora da imaju:

— vrlo mala skloništa (do 7 lica): ulaz, pomoćni izlaz i prostoriju za boravak u kojoj se pored prostora za sedenje i ležanje obezbeđuje: sanitarni prostor, prostor za smeštaj i pripremanje hrane i prostor za vodu. Ovo su po pravilu porodična skloništa i provetravaju se prirodnim putem, te sistem za veštačko provetravanje nije obavezan;

— mala skloništa (preko 7 do 50 lica): ulaz, ustavu ulaza, pomoćni izlaz, prostoriju za boravak, sanitarne prostorije (nužnik, prostoriju za otpatke ujedno ekspanziona komora), a mogu da imaju prostoriju za pretfiltar koja je ujedno ekspanziona komora;

— srednja (preko 50 do 100 lica): ulaz, ustavu ulaza, pomoćni izlaz, ustavu pomoćnog izlaza, prostoriju za boravak, sanitarne prostorije (nužnik, prtprostor, prostoriju za otpatke ujedno ekspanziona komora), prostorije za uređaje (ventilacioni i električni uređaji), prostoriju za pretfiltar koja je ujedno ekspanziona komora i prostoriju za vodu, a može da ima: prostoriju za dekontaminaciju (ako se predviđa ulaženje i izlaženje specijalizovanih ekipa za vreme trajanja opasnosti) i prostoriju za hranu, opremu, pribor i alat;

Staendardizacija 1984./br. 7—8