JUS standardizacija
standardi i propisi u jugoslaviji
OBEZBEĐENJE KVALITETA PROIZVODA U ZAKONU O STANDARDIZACIJI |I SISTEM ATESTI-
RANJA
Zoran Milivojević, dipl. ing
„Kvalitet je posledica harmonije u srcima i inteligencije — proizvod treba gledati s puno ljubavi i strogosti”
osnovno geslo jednog japanskog preduzeća
STANDARDIZACIJA Standardizacija nije samo donošenje standarda
Rastuća međuzavisnost u svetu i neminovna potreba da naša zemlja proširuje svoje ekonomske odnose sa razvijenim i sa zemljama u razvoju, s jedne strane, i činjenica da je naša privreda sve više izložena najrazličitijim oblicima pritisaka, sa druge strane, nameću potrebu jačanja sopstvenih snaga na području tehničko-tehnoloških rešenja koja će omogućiti razvoj jugoslovenske privrede u skladu sa strateškim opredeljenjima društva na političkom, ekonomskom i odbrambenom planu. Preduslovi za to postoje, od sistema na kome je bazirano naše samoupravno socijalističko uređenje do zakonskih odredaba i propisa. U realizaciji ovog cilja značajno mesto imaju standardizacija i obezbeđenje kvaliteta naših proizvoda na domaćem tržištu i u spoljnotrgovinskom prometu. Zakon o standardizaciji, treba podsetiti, definiše da je delatnost standardizacije, između ostalog, instrument razvoja i unapređenja proizvodnje, prometa, tipizacije i unifikacije, racionalnog korišćenja energije, razvoja i unapređenja radnih procesa i postupaka, brzog i tačnog saopštavanja i prenošenja informacija, otklanjanja tehničkih prepreka poslovno-tehničkoj saradnji, specijal izaciji, prometu robe i drugim oblicima saradnje sa inostranstvom. Prema tome, standardizacija mora da doprinosi razvoju privrede.
Ova uloga standardizacije, kao što je pomenuto, obezbeđuje se putem donošenja propisa:
— o jugoslovenskim standardima,
— o tehničkim normativima za energetske, rudarske i druge industrijske objekte, postrojenja, uređaje, proizvode, građevinske objekte i radove, za objekte, postrojenja, uređaje i sredstva u oblasti saobraćaja i drugo,
— o normama kvaliteta za poljoprivredne i prehrambene proizvode i poljoprivredne proizvode namenjene industrijskoj preradi,
— o obaveznom donošenju proizvođačkih specifikacija, — O obaveznom atestiranju (homologaciji) proizvoda,
— o uslovima označavanja proizvoda znakom kvaliteta JUS,
— o ispravama koje prate proizvode i upotrebi, uključujući i propise o obaveznoj funkcionalnoj garanciji i garanciji kvaliteta,
— o rokovima obezbeđenog servisiranja,
— o načinu deklarisanja, označavanja, odnosno obeležavanja određenih osobina i karakteristika proizvoda. Međutim, zadaci standardizacije su i:
— sprovođenje odredaba međunarodnih ugovora koji se odnose na obavezno atestiranje, na međunarodne sisteme atestiranja i međusobno priznavanje atesta i drugih dokumenata o kvalitetu proizvoda u spoljnotrgovinskom prometu, — utvrđivanje uslova primenjivanja međunarodnih i stranih tehničkih propisa i standarda, shodno Zakonu o dugoročnoj proizvodnoj kooperaciji, poslovno-tehničkoj saradnji i o pribavljanju i ustupanju materijalnog prava na tehnologiju između organizacija udruženog rada i stranih lica,
— izdavanje potvrda prema Zakonu o ustupanju izgradnje investicionog objekta stranom izvođaču radi registracije ugovora zaključenih na osnovu tog Zakona. Realizacija ovako kompleksne uloge standardizacije nije jednostavan posao i sigurno da zahteva, pored nosioca ove funkcije, Saveznog zavoda za standardizaciju, i šire uključivanje svih učesnika u ovaj posao: organizacija udruženog rada, privrednih komora, republika i pokrajina, društveno-stručnih organizacija, naučnih ustanova i fakulteta.
Polazni kriterijumi za sprovođenje navedenih aktivnosti standardizacije, koji su utvrđeni prema zadacima koji
131
Standardizacija 1985./br, 5—6