JUS standardizacija

vale samo po tome koji je organ bio ovlašćen da ih utvrđuje, odnosno propisuje.

Donošenjem Zakona o standardizaciji 1977. godine Savezno veće Skupštine SFRJ prihvatilo je integralni koncept standardizacije, po kojem je standardizacija jedinstveni sistem međusobno povezanih i usaglašenih standarda, tehničkih normativa i normi kvaliteta, postupaka za utvrđivanje i dokazivanje saobraznosti proizvoda određenim standardima, tehničkim normativima i normama kvaliteta, kao i neophodnih propisa za njihovo sprovođenje u život, zasnovan na utvrđivanju i sprovođenju usaglašenih programa standardizacije svih učesnika u procesu standardizacije.

Razmatrajući izveštaj o sprovođenju Zakona o standardizaciji Savezno veće Skupštine SFRJ je 1983. godine konstatovalo da se integralni koncept standardizacije potvrdio u praksi kao ispravan i da je dao dobre rezultate u toku šestogodišnje primene tog Zakona. Isto tako, Savezno veće Skupštine SFRJ je povodom pomenutog izveštaja zaključilo da sistem standardizacije treba u tom pravcu dalje razvijati i putem odgovarajućih izmena i dopuna Zakona o standardizaciji, i da pri tome treba naročitu pažnju posvetiti informisanju u oblasti standardizacije, ostvarivanju odgovornosti za sprovođenje Zakona i nadzoru nad primenjivanjem tog Zakona i propisa donesenih za njegovo izvršenje.

U vreme donošenja prvog Zakona o standardizaciji (1977. godine) nije se još raspolagalo sa dovoljno iskustva u sprovođenju integralnog koncepta standardizacije. Razvoj u ovoj oblasti u svetu i kod nas i iskustva stečena primenom Zakona o standardizaciji pokazala su da postoji potreba za menjanjem i dopunjavanjem zakona radi praćenja tog razvoja i usavršavanja sistema standardizacije. U 1980, godini izvršene su manje izmene i dopune Zakona o standardizaciji, kojima se nastojalo postići poboljšanje u oblasti standardizacije u organizacijama udruženog rada, utvrđivanja i dokazivanja saobraznosti proizvoda propisanim tehničkim uslovima i zahtevima (sistemi atestiranja) i obaveznih garancija za tehničku ispravnost i kvalitet proizvoda. Ubrzo se, međutim, pokazalo da i tako izmenjen i dopunjen zakon mije na zadovoljavajući način rešio sva pitanja razvoja standardizacije U organizacijama udruženog rada, a isto tako nije omogućio uključivanje u međunarodne sisteme atestiranja i homologacije na odgovarajući način, što bi — da je ostvareno — uticalo na uklanjanje tehničkih prepreka izvozu i na smanjenje troškova pri izvozu naših proizvoda.

Sve ovo ukazivalo je na potrebu da se ova pitanja urede na drugi način.

Godine 1982. zaključen je i ratifikovan međunarodni ugovor — Sporazum o tehničkim preprekama trgovini (, „Službeni list SFRJ", br. 2/28 — Međunarodni ugo-

vori) koji se odnosi na sprečavanje stvaranja tehničkih

prepreka međunarodnoj trgovini koje nestaju putem standarda, tehničkih normativa, normi kvaliteta, sistema atestiranja i homologacije, propisa o pakovanju, deklarisanju, označavanju i obeležavanju proizvoda, radova i usluga, i drugih propisa iz oblasti standardizacije pojedinih zemalja. Obaveze na međunarodnom planu, preuzete tim ugovorom, zahtevale su čitav niz izmena i dopuna Zakona o standardizaciji, posebno u oblasti dornošenja i primenjivanja jugoslovenskih standarda i propisa iz oblasti standardizacije, i u oblasti informisanja o standardizaciji. Ovim Sporazumom predviđena je i obaveza pružanja tehničke pomoći stranama ugovornicima u ovoj oblasti, što Zakonom o standardizaciji nije bilo predviđeno.

Zakonom o standardizaciji (,,Službeni list”, br. 38/77

i 11/80) predviđeno je, između ostalog, da primenu međunarodnih i stranih standarda i tehničkih propisa u

određenim slučajevima privredne saradnje sa stranim

licima odobrava Savezno izvršno veće, na predlog savezne organizacije nadležne za poslove standardizacije. Cilj

ove zakonske odredbe bio je da se, odlukom Saveznog

izvršnog veća, efikasno srpečava prodor nepodesnih i

opasnih tehnologija, i da se autoritetom Saveznog izvršnog veća onemoguće pritisci koji su prisutni pri zaključivanju takvih ugovora sa stranim licima. Isti su motivi doveli

i do unošenja odgovarajućih odredaba i u Zakon o ustu-

panju izgradnje investicionog objekta stranom izvođaču.

Međutim, Savezno izvršno veće je zaključilo da primenu

međunarodnih i stranih standarda i tehničkih propisa u

tim slučajevima treba da odobrava nadležni savezni or-

gan uprave, odnosno savezna organizacija. Taj zaključak

Saveznog izvršnog veća obavezuje predlagača i zahteva

da se izvrše odgovarajuće izmene odredaba Zakoma o

standardizaciji i dugih saveznih zakona.

Neke odredbe Zakona o standardizaciji formulisane su tako, da se iz njih može zaključiti da se propisima iz oblasti standardizacije uređuje zaštita na radu, zaštita od požara, zaštita čovekove okoline i slično, dok iz Ustava SFRJ i ustava republika i pokrajina jasno proizilazi da uređivanje tih pitanja spada u prava i dužnosti republika i pokrajina. Propisima iz oblasti standardizacije, koji se odnose na proizvode, radove i usluge moraju se tehnički uslovi i zahtevi u odnosu na te proizvode, radove i usluge određivati tako, da se opasnosti po život i zdravlje ljudi, čovekovu okolinu, društvena sredstva i imovinu građana svedu na najmanju moguću meru, koliko to dopuštaju saznanja zasnovana na savremenoj nauci, tehnici i praktičnim iskustvima njihove primene. Međutim, izvesno je da se tim propisima ne uređuju i ne mogu uređivati mere zaštite na radu, zaštite od požara, zaštite čovekove okoline i slično, jer je to predmet drugih propisa, koje donose nadležni organi u republikama i autonomnim pokrajinama. | Ustavom SFRJ je određeno da federacija

e

Standa rdizacija 1985./br. 56