JUS standardizacija
· kvalitet i atestiranje
OSNO VNI PRINCIPI SISTEMA ATESTIRANJA
Mr Ljubiša Stašić, dipl. ing.
Referat je saopšten na Savetovanju „Atestiranje '85" 4. i 5. aprila 85, Beograd.
Standardizacija je danas prihvaćena kao osnovni eleme-
nat industrijskog i ekonomskog razvoja svake zemlje. Me-
đutim, ciljevi standardizacije i njena primena ne mogu se ostvariti bez jedne važne i slične aktivnosti: atestiranja.
Atestiranje predstavlja veoma važan faktor za trgovinu
kojoj su neophodne trgovačke specifikacije kao i utvrđi-
vanje tih specifikacija putem standarda.
Danas je od fundamentalne važnosti za svaku zemlju, ko-
ja ima razvijenu standardizaciju, da atestiranje shvati kao
kompleksnu disciplinu koja ne uključuje samo posebne standarde nego i razvoj opšteg koncepta standardizacije
u funkciji kvaliteta. U ovom kontekstu, kao i za bolje
razumevanje osnovnih priricipa sistema atestiranja, treba
znati da se kvalitet u savremenoj proizvodnji bez obzira gde se u svetu ostvaruje, zasniva na tri osnovna principa:
1. Kvalitet je u svojoj suštini način rukovanja proizvodnjom. On ne zavisi od geografije, niti od posebne nacionalne i socijalne strukture, kao ni isključivo od specijalne opreme, tehnologije i tehnike;
27 Upravljanje kvalitetom zavisi od i vodi ka savremenim oblicima industrijalizacije koji su usmereni na poboljšanje efikasnosti proizvodnje kao jedne celine a ne na efikasnost samog proizvodnog rada;
3. Međunarodna konkurencija danas predstavlja kombinaciju u njenom tradicionalnom obliku — proizvod nasuprot proizvodu i manje vidljive ali isto toliko snažne konkurencije koja uključuje efikasnost proizvođača u upravljanju kvalitetom i produktivnost.
Atestiranje je poslednjih godina dobilo značaj pre svega
u svetu standardizacije i šire, kao i u međunarodnoj raz-
meni. Međutim pojam atestiranje nije nov i u tesnoj je
vezi sa standardizacijom. Najelementarniji oblik atestiranja nasteo je onog trenutka kada je proizvođač prvi put
tvrdio da njegov proizvod ispunjava zahteve standarda i
drugih propisa. Stavljanje žiga na predmete od dragocenih
metala, dodeljivanje znaka ili izdavanje atesta i drugih dokumenata, sve to spada u opšti pojam atestiranja.
Međutim, promene svetskih ekonomskih i društvenih us-
lova dovele su do fundamentalnih promena u osnovnim
principima i značaju atestiranja. Od relativno jednostavnih i jeftinih postupaka atestiranja došlo se do veoma složenih postupaka koji su uslovljeni sve većim odvajanjem proizvođača od krajnjeg kupca naročito na nivou međunarodne trgovine. Danas su u ovaj postupak uključeni sistemi obezbeđenja kvaliteta proizvođača, kontrola kvaliteta proizvođača i organizacija, koja upravlja sistemom atestiranja, a koja treba da proceni njihove mogućnosti. DEFINICIJA SISTEMA ATESTIRANJA
Kao što je poznato, definicija atestiranja je veoma jednostavna: „,Atestiranje je postupak potvrđivanja saobraznosti proizvoda ili usluga sa standardima ili tehničkim propisima. Međutim, iz ove definicije ne može se na prvi pogled sagledati kompleksnost ove aktivnosti.
Danas atoestiranje predstavlja sistem koji ima svoja pravila, postupke, način upravljanja i finansijsku konstrukciju. Sistem atestiranja mora da bude objektivan, neutralan i nezavisan. Osim toga mora da bude pouzdan i prihvatljiv za sve zainteresovane, i uz sve to da funkcioniše efikasno. Sve ove principe mogu da ispune samo sistemi koji funkcionišu u okviru nacionalne organizacije za stan dardizaciju odnosno preko „,treće strane” — tzv. „,third party cetification system”. Jer, u sadašnjoj fazi tehološlog razvoja, nije prihvatljiv jednostrani sistem obezbeđenja kvaliteta kojim upravljaju proizvođači. Nije preporučljivo niti korisno omogućiti proizvođačima sistem samoatestiranja. Atestiranje preko dve strane proizvođač — potrošač nije dalo željene efekte i u principu je sa stanovišta kvaliteta neprihvatljivo.
Međutim, sistem atestiranja ,,preko treće strane” ne treba shvatiti kao sistem u kome nacionalna organizacija, koja upravlja sistemom atestiranja, garantuje saobraznost svakog proizvoda, za koji je izdat atest o saobraznosti ili koji je označen znakom saobraznosti, nego kao sistem u
kome je proizvodnja pod nadzorom „,treće strane” koja
zajedno sa proizvođačem kontroliše osnovne elemente koji obezbeđuju kontinualnu saobraznost proizvoda odgovarajućim standardima”.
189
Standardizacija 1985./br. 758 ~