JUS standardizacija
dinjenja. Pri radu benzinskog motora sa bogatom smešom i izduvnim gasovima može biti i do 12 % CO». Izduvni gasovi dizel-motora sadrže i SO».
Kao rezultat složenih i raznovrsnih fotohemijskih reakcija izduvni gasovi iz autotransporta obrazuju nove pro• dukte — foto-oksidante ({oksidante) koji imaju veoma jaka oksidaciona svojstva. To su u prvom redu ozon, Organski oksidansi, (peroksidi), oksidi azota, peroksiacilnitrati, slobodni radikali i drugi. Oni imaju nadražajno i opštetoksično dejstvo na organizam, oštećuju zelenilo i smanjuju vidljivost i količinu ultravioletnih zrako• va: U. :
Ukazuje se na činjenicu da se azotni oksidi u vazduhu jedine sa drugim hemijskim jedinjenjima i obrazuju nitrozoamine — materije koje imaju najjače kancerogeno dejstvo među svim poznatim kancerogenima. Prisustvo nitrozoamina u vazduhu objašnjava zašto se rak pluća i drugi oblici raka češće sreću među gradskim stanovni-
PITU OSA) – ZS O:U vazduha iz motornih vozila u Beogradu — Faktori zagađenja!
TEERepub
PLOROOea i „Mostar“
1) Faktor zagađenja (E) — odnos između. nađene. (N) i opuštene koncentracije (D) = F = – -——
Beograd — Praćenje aerozagađenja na 10 saobraćajnih raskrsnica u Beogradu 1984. godine je pokazalo da su koncentracije CO» porasle na 8 raskrsnica, formaldehida na 8 raskrsnica, azotnih oksida na 7 raskrsnica i olova na 7 raskrsnica u odnosu na ranije godine. Vrednosti su opale i to: CO, na Slaviji i Terazijskom tunelu — kod Vukovog spomenika i Skupštine SFRJ, a za azotove okside kod „,Liona”, na Novom Beogradu i Ka·raburmi. Novi Sad — Na saobraćajničarna ·u Novom Sadu je 1984. i 1985. godine takođe konstatovana povećana koncentracija štetnih materija iz izduvnih gasova. Skoplje = U 1985. godini izvršeno je 672 merenja CO, na saobraćajnicama Skoplja. Nađeno je da su prosečne koncentracije bile između 584,24 i 1.356 mola/m3, odnosno 3,5 do 12,7 puta više od MDIK (MDIK — 107,12 mola/m?). Samo je 14 uzoraka bilo u okviru MDK.
Efekti na ljudima
Niko ne sumnja da visoke koncentracije takvih materija
Standardizacija 1986./br. 1—2
štvom u odnosu na seosko i zašto su stope smrinostiod ~
.raka pluća izražajnije u zagađonim gradskim sredinama što smo i mi u našim istraživanjima do kazali. Nisu samo izduvni gasovi koji zagađuju atmosferu naselja. Pri kretanju automobila stvaraju se i čestice Drašine, azbestnih vlakana, gume, asfalta, kapljice sumpor• ne kiseline. Kočione tečnosti sadrže polihlorcvane bifoenile i trifenile takođe kancerogene materije. O mazivi· ma i gorivima, pored olova, ima i drugih teških metala koji se prenose vazduhom (Ni, Cd, Be, Hg) koji su istina retki ali u nekim rejonima oni predstavljaju ·i neposrednu opasnost. Rezultati merenja aerozagađenja na nekim važnim ras• krsnicama u Beogradu pokazali su.da su koncentracije pojedinih štetnih materija, koje vode poreklo iz izduvnih gasova automobila, daleko iznad MDK, izuzev za akrolein, benzen i toluen: |
1)!
N
kao što su ugljen-monoksid, olovo, živa, kadmijum i
tako dalje, mogu da dovedu do akutnih trovanja. Me-
đutim, dokazano je da visoka koncentracija SO, i čađi drastično pogoršavaju. simptome respiratornih i kardiovaskularnih bolesti:iičesto dovode do smrti. Eckholm E (The picture of health, N.Y. 1977) navodi sledeće poznate slučajeve:
U dolini reke Meze (Mass) u Belgiji 1930. godine zbog aerozagađenja je obolelo 6000, a umrlo 60 osoba; u Donori — Pensilvanija (SAD), u 1948. godini, obolelo
je 6000, a umrlo 20, u Londonu, 1952, godine obolelo ·
je 10.000, a urmlo 4000 osoba,
Bennett AE (,, Recent advances in community medicine,
1978.), navodi da je u zimu 1962/63. godine u Londo-
nu u toku 15 dana od aerozagađenja umrlo oko 800
osoba (smrtnost se povaćala na 4.700 osoba dnevno što
je znatno više nego normalno).
Takvih epizoda je bilo i ranije u Engleskoj (počev od
1873. godine u više navrata do 1962/63; u Z. Nemač•«
koj 1924 — 1927. godine; u SAD — Pitsburg, Nju Orle_BDS, ROS Anđeles, Njujork itd.,; u Meksiku: Poza Rika