JUS standardizacija

Sastavni delovi

U nekoj alatnoj mašini,'npr. sistem hidrauličke transmisije se sastoji iz sledećih elemenata: radnog fluida, rezervoara, filtara, motora, pumpi, razvodnika, cilindara i cevi sa njihovim elementima za spajanje.'

Zaptivači su posebno značajni.

Pumpa povlači radni fluid iz rezervoara i prenosi ga, pod zadatim pritiskom, do uređaja. Ta raspoliživa energija je upravljena preko razvodnika na klipove koji pokreću pokretne delove mašine. Ali projektant mašine više ne konstruiše organe hidrauličkog sistema već samo spojna mesta za ostvarivanje sklopa. Svi elementi su samo navedeni ito po mogućstvu pozivanjem na standarde.

Za olakšavanje optimalne primene hidrauličke transmisije poželjno je da svi elementi sistema budu razvijeni za iste nazivne pritiske tj. pritiske uobičajeno merene na prvom organu usisa ili potisa pumpe. Poznavanje nazivnih pritisaka je za projektante veoma, _značajno jer imaju na raspolaganju širok izbor izvora i mogu eventualno zahtevati osnovne elemente različitog porekla. U tom pogledu ISO 2944 sadrži najširi niz pritisaka sa najma-

njim brojem međupritisaka izabranih iz standardizova-

nog niza brojeva.

ISO. 1219 — Hidraulička I pneumatička transmisija. Gra fički simboli, sadrži prihvaćeno uprošćeno prikazivanje, dok )SO 5598 — Termini i definicije predstavlja prvi međunarodni dogovor o terminologiji, jedan od najvažnijih u ISO-u. On obuhvata i teorijski i praktični aspekt u ovoj oblasti i nalazi se u zbirci standarda ISO 25 (objavljena 1985. godine).

Ulje i voda

Fluidi koji se primenjuju u hidrauličkim sistemima su materije niskog viskoziteta, poželjno je da imaju podmazujuća svojstva i da što manje deluju agresivno na kontakttne unutrašnje površine sistema.

Primenjuje se oko 12 različitih vrsta fluida, od mešavine ulja i vode do kompleksnih sastava i silikona.

Hidraulički fluidi, namenjeni za kočione sisteme vozila su obrađeni u standardima ISO/TC 22 — Drumska vozila. Međutim za sve ove fluide predviđene su jednostavne metode ispitivanja a u okviru ISO TC 131 planiran je rad na standardima koji se odnose na analizu zagađenja. Prednost vode kao radnog fluida u hidraulici je nezapaljivost. Drugi fiuidi napravljeni specijalno da budu otporni na vatru često su korodivni. | ova pitanja biće obrađena u međunarodnim standardima čija je Izrada u toku.

Filtri

Filtri garantuju najmanje moguće prisustvo stranih mate-

rija koje bi mogle da dođu u kontakt sa unutrašnjim delovima uređaja. Izvestan broj međunarodnih standarda tretira karakteristike filtara. Između ostalih karakteristika navodimo otpornost na rasprskavanje (pucanje), kompatibilnost sa fluidima i ocenu ispitivanja filtra u pogledu dinamike sistema. Metoda procene učinka filtra sadržana je takođe u ovim standardima.

· Motori i pumpe

Radni fluidi se transportuju pod zadanim pritiskom po moću pumpe koju pogone motori različitih tipova. ISO standardi uglavnom utvrđuju dimenzionalnu međuzamernljivost. Mere priključenja vratila pumpi, motora i hidrauličkih varijatora su predmet međunarodnih standarda. Motori moraju pouzdano i pravilno da rade posebno pri niskim brojevima obrta. U toku je izrada standarda za metode ispitivanja kojima se omogućuje određivanje stacionarnog rada hidrauličkih pumpi i motora.

Delovi za razvod i regulaciju

Ovi komandni delovi podešavaju i upravljaju pritiskom i protokom u hidrauličkim i pneumatičkim transmisijama delujući na aktivne delove mašina i poseduju, posledično veći broj posebnih karakteristika. U toku je izrada standarda za način postavljanja delova za hidraulički razvod i mere ovih delova.

U radu na standardizaciji u oblasti pneumatskih razvodnika ističu se oni koji se odnose na tolerancije i označavanje i na mere montaže razvodnika sa pet otvora. Takođe se radi na standardizaciji uređaja za razvod i regulaciju u oblasti filtara za komprimovani vazduh, simbola za logičke binarne funkcije i obradu informacija, sredstava za podmazivanje ovih instalacija, električnih priključaka i reduktora pritiska za komprimovani vazduh. ,

Cilindri

Cilindri su krajnje stanice radnog fluida koji delovanjem na klip pokreće određeni mehanizam. Već postoji veliki broj osnovnih LO i niz mera, snage i drugih karakteristika. Standardizacija je uvela red u inače nesređeno stanje na tržištu. Standardima su utvrđene osnovna karakteristika kao što su ugradne mere, osnovni niz vrednosti za hodove klipa, zahtevi za čelične cevi za cilindre, kao i mere i tolerancije klipnjače i zaptivača klipa, *

Pošto su zahtevi za hidrauličke pneumatičke cilindrs različiti dve serije ISO standarda tretiraju tehničke uslove. Drugi radovi ISO-a odnose se na mere raznih delova cilindara, među kojima su prečnici, klipnjače i mesta pričvršćivanja. Studije u vezi sa nazivnim pristicima | tolerancijama su u toku.

52 LI CO COO EO RR PE O Dry: ONO OS ee JE O O DM al SMA Ni e imana se ai er aVi GeV PA