JUS standardizacija
standarda (standarda pojedinih organizacija udruženog rada). Ovim odredbama Zakona o standardizaciji omogućena je standardizacija koja, pre svega, doprinosi racionalnosti i produktivnosti rada u određenim organizacijama udruženog rada, i koja omogućava donošenje standarda za specifične potrebe u određenim delatnostima koje ne zahtevaju donošenje jugoslovenskih standarda.
lako standardizacija nije nova pojava, tek je tehnološki razvoj u XX veku doveo do razvoja standardizacije kao organizovane ljudke delatnosti. Odnos prema ovoj delatnosti menjao se tokom vremena. U počecima njenog savremenog razvoja, na standardizaciju se gledalo kao na isključivo tehničku delatnost, korisnu s gledišta racionalnosti proizvodnje i poželinu s gledišta produktivnosti rada, koja je pri tada raspoloživoj tehnologiji, omogućila masovnu industrijsku proizvodnju uz najniže troškove, stvarajući — između ostalog — sistem proizvodnje na tekućoj traci.
U relativno kratkom vremenu, od svega nekoliko decenija ovog veka, standardizacija se naglo razvijala kako u pojedinim zemljama tako i na međunarodnom nivou, osvajajući pri tome sve šira područja. Pored proizvoda, obuhvatila je radove i usluge, proširila se na oblast obezbeđenja kvaliteta i tehničke i konstrukcione sigurnosti, razvila tehničku terminologiju, ukratko — postala je nužna i prisutna u svim oblastima i svim delatnostima. U tom relativno kratkom razdoblju ljudi su shvatili da u tehnološki visokorazvijenom svetu, sa visokorazvijenom međunarodnom razmenom proizvoda ljudskih ruku i uma, međunarodnom podelom rada i do tada nezamislivim obimom proizvodnje i potrošnje, standardizacija ne predstavlja samo korisnu i poželjnu delatnost u industriji, već i neophodan uslov za skladan razvoj međusobnih odnosa u svim tim oblastima.
Međunarodni i nacionalni standardi drugih zemalja, naročito putem informacionih sistema koje su stvorile međunarodne organizacije za standardizaciju, postali su pristupačni stručnjacima svih zemalja sveta i kao takvi sredstvo nekomercijalnog transfera tehnologije i tehnoloških informacija u svetskim razmerama. Na taj način oni su postal instrument razvoja i izvor informacija neophodan u ostvarivanju politike razvoja, ali i politike ostvarivanja ekonomskih odnosa sa inostranstvom.
Zakonom o standardizaciji i Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o standardizaciji nije izrečena poslednja reč zakonodavca u pogledu regulisanja ovih pitanja. U toku sprovođenja Zakona o standardizaciji uočeni su određeni nedostaci u pogledu razgraničenja poslova, kao i izvesne nejasnoće u pojedinim odredbama, a takode je zapaženo da pitanje saradnje sa inspekcijskim organima u republikama i pokrajinama nije bilo na zadovoljavajući način regulisano. Zbog toga je, na osnovu zaključaka Saveznog veća skupštine SFRJ, pokrenut postupak za izmenu i dopune, tj. donošenje Zakona o standardizaciji čiji je predlogsada u proceduri.
Dinamičan razvoj standardizacije u svetu, a isto tako i dinamičan razvoj u ovim oblastima kod nas, zahtevaće da bude praćen kako u zakonodavstvu, tako i u praksi, kao i u pogledu organižacionih i u pogledu materijalnih rešenja. | Ogroman doprinos razvoju jugoslovenske standardizacije dale su organizacije udruženog rada i druge samoupravne organizacije i zajednice i društvene organizacije, kao što su — da pomenemo samo neke — Savez jugoslovenskih društava za kvalitet i standardizaciju, Savez društava inženjera i tehničara Jugoslavije, Jugoslovenski elektrotehnički komitet i njegovi tehnički odbori, Organizacija potrošačau okviru Socijalističkog saveza radnog naroda i druge, koje su svojim nesebičnim učešćem u procesima standardizacije u zemlji i na međunarodnom planu u velikoj meri omogućile postignute rezultate.
Nije manji ni doprinos velikog broja pojedinaca — inženjera, tehničara i drugih stručnjaka — koji tokom svih ovih godina nisu žalili trud i napor da nam, . pored svojih redovnih poslova i zadataka i bez posebne naknade, svoje stručno znanje, sposobnosti i iskustvo stave na raspolaganje u cilju razvoja jugoslovenske standardizacije i postizanja njenih zakonom utvrđenih ciljeva. Savezni zavod za standardizaciju sa ponosom može da istakne da među svoje saradnike ubraja na hiljade najboljih stručnjaka iz svih krajeva naše zemlje, iz organizacija udruženog rada jednako kao i iz obrazovnih, stručnih i naučnih institucija, koji su dosad dali i koji neprestano daju neprocenjiv doprinos razvoju jugoslovenske standardizacije.
Treba još istaći da rad na standardizaciji nije isključivo posao tehničkih stručnjaka, već zaslužuje pažnju i zahteva angažovanje i drugih: privrednika, društveno-političkih radnika i drugih. i
Na standardizaciju se, na žalost, dugo gledalo kao na sekundarnu delatnost odnosno manje važnu potrebu. U našim uslovima se takav stav zadržao duže nego u većem broju razvijenih, pa čak i zemalja u razvoju. Tako ni danas, tj. nakon 40 godina od donošenja prvog dokumenta o standardizaciji u SFRJ, ne možemo biti zadovoljni ni shvatanjem ni prihvatanjem standardizacije kao neophodne discipline svakog savremenog društva. .
Međunarodna razmena proizvoda i usluga, zatim transport, komunikacije, kao i čitav niz drugih delatnosti, ne bi mogli da se obavljaju bez utvrđenih standarda. Značaj standarda kao nosilaca tehnoloških informacija u stalnom je porastu. Standardi tehnološki najrazvijenijih zemalja, ako se tako koriste, predstavljaju sredstvo gotovo besplatnog transfera
233
Standardizacija 1986./br. 11—12