Književne novine
TIKI III IJ—I1m——
NEKOLIKO PRIMJEDABA — -
O IZVEDBI FAUSTA« U BEOGRADU
9 opemom djelu oj je svoj relnome teklo u prošlosti, pod ramim okolnostima, isticanjem raznih i u oenovi .različitih njegovih momenata, moramo dut]lje razmotriti njegove osobine i princ:pe, a zatim i mogućnosti ogtvarenja na Gnanašnjoj sceni,
Zato ua pokušati da se zadržim na dviJe šivari: na »Paustu« kao muzičkom djelu jedne određene etape opere XIX vijeka, muzičkom djehMi u kome 86 viđi Guno-ovo &hvatunje Crete-ovog »Faušta«, i na principe realizacije Camoovog »Poeušta«e na našoj scemi, Pri tom valja da razmofrimo Kako le. Guno-
mruzičiera komcepćija. Gete-ovog ostvareman Mod nas, kako su oni „umjelnici hoji #u rukovodili. realizatoga djela. kod nas, doveli u
akları misli Gete-a, libreftista i hompo. mitora, Jer jedino usklađiyamjem „bih možemo ovo, a l svako drugo tmjetničko djelo poštaviti na scemu da ono današnjoj publici progovori živim, iyim 1 biiekim ” umjetnmičicim sy? Kod toga neću đa iznosim neanalizi čitavog toka izvedbe, nego
a baciti pogled na pojedine, momente koji eve to mogu konkretno ilustro-
Trancushra opera sredine #1 vijeka peslijeđuje tradjoije framcuslke »komične opere«, francuske »velike operec, a 8 njima još i neke crte »opere revolucije«. Firancusli operni kompozitori početkom druge polovine XIX. vi-
Jeka nastoje — a jedne atranc ~~ da ne padmu pod wMesj Vagnerove »>mupike-filozofije«, »muzike-religije«, a 8 rupe altane — rozvijaju . uporedo sa formiranjem, Vagnerovog moužičicog KOS realištičke corbe ı svom muzič-
jeziku, bez obzira na siže | toma-
Tema Gete-ovog »Tiustee ww ovim mwlovima mije ma opemolj (sceni realizovana ša tendemcijama i mugpičkim „jezikom | „Betovenove IX simfonije, „Šumamovih 1 Teriocowih »Scemp iz TFaliutar “M Berliocovog »Paustovog prokletstva« | »antastime &imfonlje«, nije ostvarena Ba muzičkim jezikom IListovc »Piust-&itnfonijea niti umjetničkim tenmđemcamna i muzičkim jezirom Vagnerovog »Ttimtanas.> ili »Prstena Nibeluntaz koji probiematiicu domek}e liče fmuetovWkoj (a imnekae?emu Bopemnbaterovim posimiznem) želi đa adedtvafno impavi
ma,
Te Gete-ova (irtrsn ee o ovdje (odi iGuno-a) albe prvoga di fa ojej e aa ae Bato oGdnoBčyo 1
vaplet, i tevorm djehi jo karakter — moke WVrpbty +—- lirske treje (a480to Mao Bto možemo vidjedi jednog devugog Geby-ovog djola, w juoaboerprednelji fretcoynsloDi!
ye iz kojih “o KOMO o aJER 1 Guber prema čorjeko, šeo Goa
| Morska pjesma
Naročito jo viđan Ali ne i razumljiv Beđostatak novih kombolzcija Ya pjeWačdke horove. U ovoj oblasti postoji kulturno naslijeđe vrlo velika po. bro-
| snažno po kvalitetu, Kod svih nanaroda djela za horove pretstavNju najviše muzičke · domete i po i po sadržaju, Naši kompozitori a ovu formu, Bkoro tako da kažemo tustili, lelo je potreba za novim sve večna, Repertoar poštojećih kih kolektiva je vrlo: skučem i #6 osniva, u glavnom, pretežno na bijeda" djelima nažeg muzičkog na~
\
i na 'vrio malam izboru novo-
renih djela, Činjenicn Je, međutim
to da že ava djela koja &u stvorena “napisana ne izvode, Uzrok tome je u ini slučajeva da su neki stvaraoci pretrpali kompoziciju deklamacijom, ponekad nagomilanim harmonijama i nancam:u i lišili je melodijskog oBnova, ematrajući da će ovom Jjomposicionom tehnikom povećati djelovanje teksta, U praksi se pokazalo da savlađavanje ' ovakvih komplikovanih kompozicija zahtijeva velike napore od svih neprofesionhinih horova i da izvcđenje obično ne »eđdovoljavn niti stvaracca, miti izvođača miti slušaoca.
Masovna pjesma Oblik masovne pjesmo se kod nas javio još prije rata; Pojedini naši pozitori, uglednjući se na revalu·gionarmu jelističke revolucije ili ma "pojedine njemačke revolueioname pjesme iz . socijaldemoleatskog režima, i marševe Sovjelskog Save?a, kanipomo\Yeli gu niz pjezama koje se, u većini ijeva, nisu mogle održati, ali eu u e vrijeme odigrale značajnu ulogu
raedmičkog. pokreta,
u Ove pje•
pjesmu iz, Oktobarske ·soci> *
nama, odnosno epizodama, ističu 6ć izvjesnin, religioznim aWcentom tri: scena sukoba sa Mefistom u II činu, donekle scema u crkvi i scena neposredno pred Margaretinu Smi, a
njih su sadđržajno najznačajnije, odnosno usko povezane sa samim sižeom one dvij» posljednje. U stvati one ne ne neku teligiozno poantu, Religioznai momenat ovdje služi kno okvir u kome se'isbažnije ocrtaVa jedan ljudsiti momennt — Mapgaretin'ožaj i duševni slom, Scena iz II čiha (hor: »Al' dok Jomiš taj čelik ljut«) Roja prikazuje suprofštavljonje Valentina 1 hora Mefistu pmmakom lrsta, koja uostaTom Mao tahova ne poštoji kod Gete-a (II čin sadrži maferiju iz tri šscene Geić-ove iPageđije — »Pred: gtadakim vratima, »U Auerbahovom podrumti«, «Na ·ulici«), ta #cema” donoši! tipično »vel'ko-opersko« „ ješehje sukoba između Mefiasta | Sibelovog (Valentinovog) društva. Stoji do shvatanja diripenta i režisera, đa riješe hoće li tu Bcenu manje'ili više akcernitinati, Držim đa u ovom šlučaju ne smije odlučiva– ti jedino ili u prvom mdđu pitanje je li hor efektno pisan (u prikladnoj poziciji i registru). Ovdje se postavlja pitan!e, da li ta #oena ima da kaže nešta bitno u samom sižeu, u damoj Yadnji. U interpretacili režije istakmut je foliko religiormo-patetični kayvakter fe scene, da ona ispnsđda u čitavoj muzič-
· koj koncepćiji opere kao dinamična i : izražajn.i kulminacija — jača čak i od završetka same opere (iako hor »To je
znak koj' pređ jamim paklom štiti« ma propisanu dinamiku — »forte«, a ne kako je izveđemo tj], »plu fortis&imyo«). I gaun avaj primjer ilustruje nam 86 Woliko analize | obuhvatanja &ložene problematike wcpernog djela treba prilaziti već samoj muzičkoj rćalizaciji opere, 7 ;
'A evo primjera »a 0, sa koliko opreza treba prilaziti tekšftu, u ovom 6lučaju — prevodu, ređakciji prevoda opernog telwsta. Zašto da se pošebno ističa ili čak đođaju (bez potrebe!) izvjesni iztnazi religioznog porijekla, utoTiko više fBilko oni u afiginalu (ili u libreft) ne postoje, Zašto prevoditi »que đe grace, et quelle” modestić! o belle enfamftl« sa »ta lepota i amđelska joj elorormošt! Nebeski atvor!« (Fatušt nnTon Og Susreta & Margaretom) #1. »Salut! dđemeute chaste et Dpu-. re sa »pozdrav tebi dome svVeda, To, 9 joudme strane, A &
strane —- Gete-ov. telcst, Već
{ dosta oslromašem lumoz libreto Berofe-a | Frare-a, gubi na serjoznosti “a baennmeostima prevoda, kao na primmjer Trustov dltlik »Divno dete« Kobo tad ushtiia »Ah! mćchantex (II čim) i čablonski prevođi „.» Jole etberne]le« Ba »vječna 6laste 1 zatim »đivine #6 »božanska čista alašta i »Ić-
di clela #a »o 6 neba to je alašt«. Vrbumeo je nezgrapan i neulusan prevod Magrgaretimog teksta u »mriji dite
čiji fragment doglovno . glaši: flohpoGicu pravu, da mi vidi 6la..»comrme une demoiselle il me belle..«) Prevod „opermog
toketa je veoma mučan i neznhvalam poao, LOR a MTS, vrlo složenom o POI a ı pi> tonje prevođa gra obično area mui Wloguj a koliko je to štetno po ozblljnost edna opetne izvedbe najbolje
ovore
Rihčevo bmo M: muzikom, dijehu i u sa podvučeni nei
SSR LA
„ Tadnioima, atu–
ba koju stu odigrale i po onom što su značile, nego i po '·vrljednosti pjesme »Bilećanja«
U toku narodnoošlobođilačke borbe potreba za pjesmom bila je velika, Natfod je sam etvarao i tekstove i melo-
"diju, Time je uobičajeni oblik masov-
ne pjesme o posve novu karakteistiu. Na osnovu postojećih narodnih melođija stvaran je novi | altuelan tekst o borbi, događajima i herojima borbe, Ovaj način mogao je odMno poslužiti da se na baži DOga melosa stvore nove pjesme, ali je, nažalost, ostao, barem za sada, nedo-
- voljno Iskorišten. Kompozitori masov-
nih pjesama shvatili su ovaj oblik „Skoro isključivo kao koračnicu, i iz bjegavali #u, mnažalošt, oslanjanje na ono što je narod u tom pravcu stvorio. Kompozitori koji su se nalazili u redđovima Narodnmooslobodilačke vojske, {li ma okupiranom teritariju, obuhva– ćeni narodnooslobodilačkim pokretom, stvarali su pjesme na bazi postojećih klišea sa ponekad viša ili manje ori-.
ginalnosti, Izvjestan broj pjesama po- ” |
Btao je vrlo n i skoro nerazdvojan a živatom našeg borca, Iz ovog počioOn naročito 6e ističu pjesme »Hej brigade« (Matija Bor), »Na juriš« (Pahor), »Hej tovariša (Kozina), »Ne odredno vojska na Tito (Malevski) i još neke druge, i OS S Poslije oslobođenja wivaranju maBovnih pjesama pristupio Je slkoro sva= ki naš kompozitor, U zanatskom pogledu Ona je'u mnogočemu unnpređena. Ali pitanj oslobođenja od ka-
lupa i 4, velikog broja negativnih u- ”
ticaja ostaje Još uvijek neriješeno, U našoj masovnoj pjesmi ima vrlo češto mnogo naitvnosti, kompozitor, u želji da bude popularan i jednoslavan, piše melođiju naivnu, skučenu, i primitivnu. Često se mogu primijetiti uticaji
gradskih pšseudonarodnih melodija i
Šlagorsiih plesnih formi, Pjesme ,su opterećene i elemoniima lažnog sem-
iimenlaljzma američkog džaža, a ima ~
1 takvih u kojima nevješta i nedora> sla obrađa srozava ablik masovne pje» Mme do te mjeve, da se o njoj govori
« : 0, dovoljna diskretna šhcropionica uz kućni ulaz, „MP 4,9J0 AJ Mi i Jako između libreta i Gete-ovog ori„gimala ima dosta razlike, mislim da bi u pojedinim momentima režija trebala /tražiti više oslonca na original, Na primjer vojnici, pa Šibelavo i Valentimovo društva, brikazani 8u jedncm previše idilično, a jednom opet previše patetično, dok ih Gete oćrfava 5a mnogo Tealizma. - “.b Sličnu stvar moglo bi se primjetiti i za čitavu postavku baleta, koja je ina če interesantna, U njemu imamo: elemente fri »Valpurgine naći« — Geteove, Gumo-ove '* de Kosterove (a ima i Majerberovog »vrzinoz kola iz opere, :Robent ovo), Pitanje je, čiju komcepciju treba uzeti kao osnovu? Da li de Kosterovu fantastičnu »Brajgelovsku« lionizijšku svečanost, Guno-ov „bezbožni »paklenski« bahanal ili Geteovu »Emotru« ng.kaza ljudskog 'druBiva, pomiješanu sa amtičkom idilom? Kombinovanjem š#vih ovih mativa neće se postići najpozitivniji umjetnički rezultat, a najpravilniji bi bio oslon na Gete-ov. oririnal (vođeći, naravno, računa o Guno-ovoj francuskoj baletnoj muzici). · TS Smatram da je režiser ša dosta utpjehs riješio završnu, scenu drame, »retuširajući« Guna-a dosta Blobodno (ali, prema Gete=ovim mislima!); Međutim tu še ·pollrao jedan detalj sasvim tehničke prirode, koji je većem dljelu publike spriječio :da shvati žamisao režisera. Na lik Faušta nije bio koncentrisan dovoljan · kvantitet svjetla, i Frustova figura koja nagovi-
ješta njegovo aslobođenje slabo 6• na~'
zirala ti polumralru. To svakako treba '— u interesu pravilnog tumačenja režijske homcepcije. — što bolje ispraviti u budućim izvođenjima. Kad govornimo o režiji, možemo istaknuti jednu stvar, koja has približava pravom fumačenju uloge Mefista. Na dva mjesta su: vrlo dobro posfavljene akcije - Mefista — kao inkarnhacije: negativnih osobina čovjeka-FaWšta. Zapazilo se to u posljednjoj aceni III čina (Faustovo kolebanje za vrijeme · Margaretinog monologa kođ prozora) i pređ Mefistovom :serenadom u IV činu: Kroz čitavu: pretstavu: je:ope đoštn dosljedno režijski ostvarena Pauštava :tečnja za oslobođeujem od: Mefista,
Režiji se može staviti kao primjedba, đa je: inscenacija III čina djelovala previše slađunjavo. Čitavi taj čin (osim scene sa Martom: Svertlajm i Mefistovog: monologa) ima Zaista nježni lirski kmrahkter, ma ta lirika je neposredmn i zdrava. protkana negdje i realističnim muzičkim ' dielovima. (recita– tivmi ·'dialozi), pa pretjerana idiličČnost inacenacije snižava stepen njene serioznošti, Treći čin ho cjelina ostaje priličan problem za režiju | za održavanje zaokružene muyičke linije, nešto zbog svoje, đužine, a najviše zbog užeg Mruga izražajnih sredstaVa nego šta imaju oštali činovi, U frećem činu, koji je sagrađen, ni više ni manje nhego od 8 samoktalnih · scena Geteove tragedije, osnovma atmosfera je lirska, a na pozornici imamo samo soliste. Možđa 'bi.se fu. moglo pomoći nehkim samjelijim zahvatom:(na: pr. podjelys.vanjem tog čina uz pomoć Muefistovog monologa na dva dijela — u predvečerje i noć?), baš's obzirom na to, što su plsci libreta u tom činu koncemtri= g#ali materijal*'iz nekoliko 8&cema,
Ovim. Je doftaknuto par stvari “iz opće muzičke interpretacije i režije,
Tako se u ovom prikazu ne osvrćemo na pjevače-soliste i na ostale interprefe naprosto zbog opsežnosšti člamkka, mora se. haglasiti, da: se primjećivanje plastičnosti i reljefnošti u
foku pretstava mora u.
_ ređu zahvaliti solistima, od RRA
pojedinci ostavili enažan utisak. atq,702 Nikola HERCIGONJA.
pjesme je danas vrlo značajoam i treba PLORSOVAĆU obogatiti novih umjetniči a&adržajem i definitivno otgnu-– ti od diletantizma, Putem Kkvalitativne i umetničke masovne pjesme najbolje ćemo progovoriti o našoj borbi za izgradnju socijalizma, za bolji život i novog žšovjeka., Pravu masovnu pje“sm može wtivoriti samo istinslti stvaralački zanos i ljubav prema domovini, našim radnim ljudima i šocijali„Btičkoj &tvarnosti,
Mazševi za našu Armiju
Uz problem masovne pjesme vezano Je i pitanje marševa za našu Armiju. Nije rijedak &lučaj da se uz stupanje našeg vojnika čuju zvuci iz davne prošlosti, pa čak i iz vremena »K.,. und Ka ili na brzu ruku sklopljenog spleta partizanskih jli drugih pjesama.
'Pokušalo se putem raznih konkursa da 6e dođe do novih kvalitativmih marševa za sve rodove naše Armije i za &Ve njene potrebe, Konkursi nišu doneli slcoro nilcakvo rješenje. Većina radova odiše stereotipnim shvatamjem vojničkog marša, koji muzikom ništa ne kazuje, on je bez invencije i praman sa obligatnim šablonskim; »triom«, ·u kome baritoni izvode nelu »kvazi s&voedrapateljnu lirsko-dramasku i mea melodiju«, uz prainju »es — tam, es — fam«, drvenih duvačicih instrumenata. Pojavili su se na konkursima i muzički ozbiljniji nadovi 'koji ne mogu da odgovore namjeni. Kompozitori obično zaboravljaju da marš za Armiju treba da izazove 8peCijalna raspoloženja, treba da mobiliBe čovjeka i da ga pokrene, i to da ' ga pokrene u punoj tnazl i punom za"Pr ;a OR a u vrijeme ispuni naročitim zadovoljstvom pojačavajući u njemu dostojanstvo i samouvjerenost. Čini mi še, da bi e ovom pitanju trebalo posvetiti mnogo više pažnj od stane nas kompozitora, i da bi trebalo da se okušamo svi u savladavanju novog oblika marša u kojem Čemo &lediniti novi sadržaj, sadržaj borbene masovne pjesme, ša' formom marša za stroj. | pk nih | Muypika za djecu i plonire
„U ovuj obl.šti nije učinjeno ni izdaleka onoliko oliko iziskuju polre" be, Naši me tivno učešće u pionirskim horovima,
KRIIŽEVNE'NOVINE
lični 'đahak u»imaju lake"
}
'kazalo je ovih dana Šekspirovu komediju Kako vanı deago, u režiji d-r M. 'Poteza, To je nesumnjivo lep uspeh „ovog mladog kolektiya koji, u švome "galaganju i odušovijenju, zaslužuje svalu hvalu. Dobra volja ji plemenit napor uh imaju svoju vredmast, i jemstvo su da uspeh ne može izostal.. "Na žalost, svrha: ovog članka nije da ocehi igmu glumaca” — ali, da admah kažem, ja bih pr bio sklon. da njihov uspeh uveličam nego li da ga” uma– njim, 1 mislim ca bih manje pogrešio — no da upravi Pozoništa, odnosno rediteliju Totezu, uputi ozbiljan prifovor i, više no to, protest protiv nedopu'Btenog postupka prema tekstu. je u pitanju i manji Pisac nego što je Šekspir, violacija teksta nije dozvoljena, a pogotovu one vrste i opsega kojoj je podvrgnuta Šekspirova komedija Mako vam drago u Beogradskom dramskom pozorištu, Šta bi ostalo od velikih Mhlasičara dramske književnosti alta bi svaki reditelj — po švojoj volji i evojim sposobnostima — menjao njihova dela? Kakvi bi ohda izgledali, reeimo, naši klasičari? Sterija, "Trifković, Vojnović, Nušić, a kakvi tek oni evetski, Muripid, Plaut Molijer, Goldoni, Gete, Čehav? Takav postupak je ne samo nesmotren | samovoljan, .no on preistavlja i nepoštovanje kultumog nnsledstva, nasilje nad spomenicima najplemenitije ljudske misli, i grubu izdaju poverenja.
D-r Fotez, međutim, ophođio se pre= ma Šekspirovom delu baš kao da je njegovo: an je menjao, dopisivao, prebacivao, tekst jednog lica stavljao u usta drugome, i dlWraćivao i vezivao, ne uvek vrlo srećne rule: nisu ni prevodđioci ovog: Šekspirovog dela prošli balje. od. njegovog tvorca: reditelj je menjao njihovu frazu, jezik, gramatiku, stihove i prozu, a pesme je uneo iz jednog neštampanog rukopisa,
Nesumnjive je da je od švih FPorepomenutih. »slobođa« najviše za osudu
„dodavanje, dopisivanje tekstu, Otkud
reditelju „pravo i ·'melost da svoje »8tihove« dodaje Šekspiru?. Qni trče svojom inkongrencijom, svojom dispa– ratnošću i trivijalnošću, i neobavešten
Rad kulturno-prošvetnih društava Tuzlanske oblasti
•
Savez ktulturmo-prosvetnih društava ža Tuzlansku oblast organizovao je od 19 do 2 januara seminar za sekretare sšreskih saveza kulturno-prosvetnih. društava. Na seminnru je održano 12 predavanja, koja su obuhvatila teme o kultumoj „politici
naše Partije, o zadacima Saveza kulturno• prosvetnih društava, o rađu komisije Baveza, o kulturno-prosveinim društvima na „selu, O kulturnom životu u zađružnom dđomu, Domu kuliure u građu, o zađaćima Saveza. u narođnom prosvećivanju (o ahalfabetsiim: tečajevima, prođužnim tečajevima i tečajevima osnovnih znanja, O. bibllotekama), o radu narođnih uhlverziteta, O rađiu aoreva i muzičkih sekcija, fohklornih grupa, dramskih grupa ! organizacije kul~
cvetnog, OR radjl\žitma; OVA , | Ć ROE A OPAO: _ Patdea: razvije među njima kohstruktivna
žturmo Pp Sa UĆy Mi OR ya ONAMO a OM taa OVE
_ predavanja obuhvataju celokupnu organi-
zaalju rađa Breskog saye»a 1 pomoći će da se' poboljša zad Sayeza u Tzlanškoj oblasti, -
Kad”
KAKO VAM DRAGO.
Beogradsko dramsko pozorište pric slušalac, kad čuje ovakvu banalnost: :
»Ljubavni duet u tercetu, takq čest
u braku« . i 0
zacelo mora da upita, ako ima malo
ukusa: „Pa za» je ovo. Šekspir?« Isto
tako, čuvenom Džehkvizovom monologu
o »Bedam doba«, koji se završava stihovima: :
7. : '»napolron pošlednji čin, "6 konac ove čudne i burne istarije: detinjstvo drugo, zaborav sužti...« 3 TP'otez dođaje svoj stih, »oBamn đobaa, »Smrt. Konac drame, Zaveša se spušta,« Dalje, iako je Šekspir u ovome komadu protpostavio slobodu Ardensxe Šume »lukavome dvožu«, reditelj, sma-
trajući valjda da to nije dovoljno ja- .
sno. i uverljivo, dođaje Šekspirovim stihovima i svoju elsplicitnu misao: »Zar se tako glupo može živeti gde osim ns dvoru?« a
D-r PFotez nije samo dođavao, đopisivao, kao šlo je gore pokazano, no jćč i menjao, tj}, umesto *ockspirovog tek„sta stavljao je svoj. Tako, na primer: umesto Kremenovih reči Odri, »I ćeš mi žena il' naložnica biti«, on &tavlja, »II se udaj, il kopile rodi«; umesto, »Kao što &e golubovi kljucaju, tako brak hoće da gricka«, der Potez stavlja, »Čovek se oblizuje na ženidbu«; bez ikakve nevolje i potrebe d-r Fotez menja »Gargantuina usta« u »Golijatova 'ista«, kao đa je Golijat bio čuven sa velikih usta a ne onaj koji je pojeo šest hadžija u salati! Kremena tituliše »majstoe« umesto »g05po= dinhe«, lako }e Rremem dvoranin, umesto stihova,
»Vas dvoje BWte nerazdružni
k'o zima i đani ružni«, reditelj auvavlja stihove:
'»Pripadate skupa
k'o đabrom vinu prazna kupa,« koji nemaju nikakve veze & orjginalnom 1 nižta he znače. Umešto stihova
»Nek svečanost močne
veseljem pravim, a njim ee dočne«, ređiteli stavlja:
»Ispunite mi želju
da se svrši u veselju.«
U CRNOJ GORI RADI SEDAM KLUBOVA MLADIH PISACA
Na Cetinju Je održan osnivački gagtanak Kluba mladih plsaća, đdosađ sedml u Crnoj Gori, U ovom Klubu okupljeno je 16 mlađih Književnika-početnika, koji su svoje radove već objavljivali po, raznim listovima 41 časopisima. ;
Na prvom svom saštanku članovi Kluba gu izrađii pravilnik 1 dvomjesečni plan rađh, Još u toku Ovog mjeseca organizovaće 8e nekoliko književnih večeri za omladinu i plonire.·Cetinja, a Mrajem marta književno Veče za građahstvo. Rađi tješnje saradnje s& klubovima u drugim mjestima organičovače &e međusobne posete ođ kojih prve.„u Titograđu i Kotoru, Klub će organizovati sastanlte | sa pionirima,
· Članovi Povjereništva Saveza njiževnika Jugoslavije za Crnu Goru svojim priBustvovanjem sastancima Kluba pomoći če dase uz, čitanje orlgina}nih radova mlađih
tika i diskusija o raznim problemima književnosti. i umjetničkog stvaralaštva u-
opšte, A.
Ni zov sirene, ni krik budđilniks
| u jJuteu Što Be švetlim slapom sliva,
If ruct Mhjiga — bezbolam veran drug, na zidu rađost iiha — voljena šlika,
bere
da li al, đraga, 1 ti tu negde blizu, živa, đa prazniku ovom atvorimo krug.
___ 'PRAZNIČNO JUTRO _—
M. Panić-—-Surep
'điletantskim grupama, pozorištima l1utalca, itđ, Oni prisustvuju umjetničkim · priredbama i koncertima, koji su &pecijalno za njih organizovani, Na našim radio stanicama postoje stalne pionirske emisije. Nedostaju samo muzička djela koja bi odgovarala po tematici | namjeni· našim najmlađima. Za Tad na ovom području trebalo bi svakako aktivirati veći broj naših kompozitora, naročito one koji su već pokazali dobre uspjehe u stvaranju djela Ba dječjom tematikam. I ovdje se za pravjlno rješenje nameće pitanje teksta. Za tekstove — pored savremenih, za čto treba čekati da budu napišuni, — može se posegnuti u neiscrpno vrelo naše marodne poezije
ı pripovetke, Osim toga postoje i djela ·
naših pjesnika, od Branka, Zmaja, preko Župančiča do savremenih, koja nisu još muzički dovoljno ihkorištena. 1 etvaranju djela za-djecu ne treba izbjegavati nastrumentalne oblike, jer je primjena za vokalnu i jngtmumen" talnu muziku gotovo išta, : Muzika za filma U komponovanju muzike za film naši kompozitori su bili najaktivniji. Za, sve farme filma pisana je muzika po narudžbi ili je korištena Već postojeća muzika pojedinih autora i vjeŠtim ili manje vještim rezanjem ona su uklopila u određene kadrove »Vipuška«, »Žumrmali« ili dokumeniarnog filma. Kao što je i film prpšao svoje nužne dječje bolesti, i pošto ih je pre- bolio, eoreknuo korakom odra&log, tako je i muzika za film prošla , kroz sve faze nrazvijajući se i wusavršavajući se, „~ predavajući iskustvo jednog autora drugom. U aryian: nastojanjima da e wgivori \ a nedostaci i nesnalaženja kompozitora u povom ambijentu, U početku je bilo i pojava pogrešnog prilaženja rje„Šavanju muzičke obrade. Bilo je površnosli, smatralo se da film može da .8ve ji Wvašta, Ove bolesti su
se defokie ureboljele, Dans, 6e stva ·
ranju muzik• za film prilazi vrlo oz“ : bilino kao i, svakom. drugom umjetničkom mzađathcu, i, zahvaljujući tome došli smo do nekih dobrih, muzičkih 'owtvarenja a umjelničke i dokumen-
-tarne-filmove, Jasno je da u ovoj O-
~blašti —- kao, uopstalom, i u drugim , — hismo jo» dali sve što možemo, niti
“ 7
WO ara auiw NI AVATARI Ig E IRI A =
: \uzika, opažali &#u we mnogi . bolja, Ne samo da se prišlo izdavanju
Na nog la | galožbe Slovenije, Prošvete,
smo 'pnatigli naš lorajnji domet. Mi se na ovofh polju nalazimo, iako imamo dobrih » zultata, još u početnoj fazi, Interes sa kojim prate naši kompozi>» toni #vaki rad i uspjeh evoga kolege na filmu kao i interes publike za #vako novo filmsko djelo daje nam garencije da će 8&e haša muzika za film pravilno i dobro razviti, 4
Nešto o folklora
Rad olo sabiranja i eaređivanja našeg folklora je prilično napredovao ali je Još uvijek u ovom ozbiljnom i odgovornom: poslu nedovoljno učinjeno. Ustanove koje se bave r..dom na folkloru nisu ispjele u potpunoj mjemi da zainteresuju sve sposobne ljude i da se posvete — barem povremeno melografshkom radu, kalco bi se narodne melodije spasle od zaborava. Sakupljeni materijal Još uvijek nije dovoljno naučno ispitan ni kla&ifiojran., U nekim oblastima i pokrajinama na tome polju nije učinjeno gotovo ništa,
Kao važna pitanje iz oblasti folklora je pitanje primjene folklora i narodnoga meloša u našem umjetničkom stvaranju, Ovo pitanje ostavljam da ga tretiraju diskutanti ili na specijalnim kastancima naših republičkih udruže-
Izdavačka djelatnost
Od oslobođenja naše zemlje do danas Štampano je vrlo mnoga — Uzimajući u obzir objektivne teškoće koje sprečavaju potpun razvoj ove djelatnosti, U poređenju sa izdavačkom dje-
latnosti u. staroj Jugoslaviji, kada 8u .
· kompozitori morali sami da #e brinu za štampanje djela o vlastitom 3
i u vlastitoj nakladi kzo i za rasturanje, danac je ona vo broju i stručnoj opremi daleko veća i daleko
muzičkdl, djela · manjeg obima, nego je kod naj već štampano niz skih i baletakih lavirških izvoda, Štampaju se i partiture značajnijih simfojekih djela i u oPFviru djelatnosti cladnog zavoda Hrvatske, Državne Rađa, i
· državnih izdavačkih preduzeća Make-
donije i Bosne i Hercegovine izašao je veliki broj muzičkih djela i pored ostalog niz udžbenika i djela instruktime i peđagoške literature*). Uporedo 6a povećanjem at-aralačke alttivnosti naših kompozitora i muzičkih pi-
ap 'Kao organ Srbije izlaz! od
- =
Kao što sc vidi, d=r Fotez se neod- — 3
govorno udnosi i prema prevodu: On |
monja tekst kako se njemu, svidi, ne vodeći računa o tačnosti, sm:slu, &tilu, l jeziku. ; O smeta | grubo vređa duh našega jezika jeste upotreba nominoiva umesto vokativa, šio der Totez sprovodi dosledno, ne samo u ovom iomndu nego iu dmigima, To je među m nepravil-
Jedna “tvar koja naročito 88
no, jer mi i tuđa imena menjama po iS
padežima ao i gvoja, i no povorimoe,.
na primer, »Dobri moj Čarisle nego ~
»Dobri mćj Čarlse!• ako je imenica u
vokativu. D-r Iotez nem, prava -da slušnocima natura svoje jezičke Do> glede i navike, jer za to nije pozvan; naprotiv, njegova'je dužnost da pazi
da se o jezik ne ogreši, jer pozorište
je, Iameđu ostalog, škola lepog i pravilhog govora, sipao
I najzad pitanje pesamn u tekstu. Umesto esama iz srpslktac objavlje= noz prevodn komedije »Kako vam đrago (SZ, 1938 i »Prosveta«, 1949), d=r Fotez je uzeo pesme iz neobjav!jenog rukopisa, premn tome, iz rukopisa hoji ne podleže kritici. On ta pravda time što je imo gotovu muziku, jer je komad pre dve gođine prikazao na Rijeci, da mislim da takvo 'krparenje nije preporučlilvo, i da se ono ne može braniti: za. gođinu dana, Sftkađ se ka-
· mad sprema, mogla Be napisati muži~
ka za dve tri pesme, pn čak ı bona od one koju smo čuli, bez uvređe po njenog šaštavljača, Maksa Motla, Tako bismo imali jeđinstveno delo umešto 8Wrparemog, * niko n bi morao da še pita zašto li mu uzeti fuđi, neobjavljeni prepevi elspirove lirike umesto onih koji 8e—e nalaze u prevodu koži se prikazuje. A ako d-r T'otez to pravda time što je imao gotovu muziku — a što nije nikakvo opravdanje za taltvo krparenje — čime onda pravđa to što je, mimo pesama koje ze pevaju, uneo iz neobjavljenog rukopisa i jednu koja 8še ne peva, onu koja počinje a&tihom »Št,v tu da je pustinje,...<? Na to pitanje Ja ne vidim druogp odgovora do li, da se d-e P'ofezi taj prepev više dopada, isto onako kao što mu se više dopađalo »obliguje na brak+, »rodi kopile 1 6l., kao što je gare pokazano,
Uzgred đa napomenem i pozorišnu objavu, jer i ona ilustruje nehat, Na toj objavi, pored pravopisnih 1 materljalnih grešaka, piše i ovo: »Događa se u Britanii!... Vreme: XVI vek, >»Međutim, komađ se ne događa u Britani|nego u Prancuslkcoj. i te Je jasmo sva–
e ko pročita telst (»Ražem vam, Čarlsše, to je najuporniji mlađić u Trancuskoj«, I, 1), a vreme, ukoliko ono može da še određi, nezavisno, ražume se od Šekspirovih amahromizama, jeste XIII ili XIV vek.
Na 6ve gornje zamerke la sam u fvoje vreme skrenuo pažnju d-r Fotezu; to sam učinio i povodom. izvođenja ove Spona na Beogradskom nađiju; i prilikom jedne od poslednjih proba u Pozorištu upozorio šam upravnika S. Repaka na one dodatke d-r Foteza, Na žalost moja #u upozorenja ostala bez dejstva, i, prema tome, rezultat je, u pogledu teksta, onakav ka» kav je ovđe prikazan, Nanesena.je šte= ta Šelcspirovom delu: ono Je mestimično iskvaremo, trivijalisano i banalizirano; manesena je šteta prevodu; om je netačan, stilsl mejednak, jezički nekorektan; mnaneđena je šteta i d=r Foteza; naneđena je šteta pretstavljačima; značaj njihovog lepog, plemenitog ođuševijenog napora umanjen apokrifnim elementima u delu koje mu
| ž ; i
| i | | Ž
K ačno se pokrenulo pitanje obraSMA narodnih pjesama. U tom po-
'0% prije rata je kod nas vrlo ma-
učinjeno, i pod 'Čenje i sviranje, po &luhu. Zahvaljujući velikoj inicijativi muzičkih rukovodstava radilo a&tanice kod na je na tom polju zabilježen Oea 00 re” dak, Izvjestan broj kompozitora jno je prišao rješavnnju OvOP
ma i u nekim svojim obradama nazna- Pa · čio pravilno tretiranje. Što narad još
nije prihvatio đobre i uspjele obrađe
treba tražiti razlog jednim dijelom u 1 (dA đe je on BOM slušati narodnu ' pjesmu ša evim
O: y primjesama kavanslog tevdalisanja, OVER iar a OC Na putu koji su naznačila pojedina
· dobra djela iz ove oblasti treba nasta
viti, ad udruženja kom ora kraja 1948 godine povremeno časopis »Mu”ika«, U svoja tri prva broja časopis, pored izvjesnih nedogstatalka ima svoju fizionomiju u stručnom i kulturno-političkom pogledu. Svaki broj za Bebe ima jednu zaokrugljenu i određenu cjelmu. U prva dva broja naštojalo se da se orlglmalnim „člancima kao i u prevođu obuhvate pitanja savremene mu-–
% Muzička izđavačka djelatnost H. N.,
Zavoda u posljednja vrijeme nalazi 66 Verovatno samo u privremenom, manjem za-
stoju, (Nastavak na 4 strani)
narodnom pjesmom · zumjevalo se improvizovano pra~