Nova Evropa

Kolonizacija Palestine, ј

Iza razorenja Jerusalima od strane Rimljana, godine 70, bio je pretežni dio jevrejskogša pučanstva Palestine deportiran, Ipak je zaostao priličan broj Jevreja u zemlji, koji su s vremena na vrijeme dizali ustanke protivu tudjega gospodstva, Ti su ustanci smanjivali njihov broj sve to više, naročito kad je car Heraklije (628) svladavši zadnji ustanak dao poubijati sve Jevreje; koji izmakoše, pobjegoše u susjedne zemlje, Položaj one šačice Jevreja koji su i pored togša još zaostali bio je bijedan; ali se poboljšao dolaskom Arapa, pošto je kalif Omar zauzeo bio Jerusalim godine 638, Ponovo je Palestina upropaštena u 12, vijeku, krstaškim ratovima, Krstaši su svuda na svome putu proganjali Jevreje; kad su {1099) ušli u Jerusalim zatvorili su tamošnje Jevreje и чтабоби ра su je zapalili, Jerusalim nije tada brojao više od 200 Jevreja,

U kasnijem Srednjem Vijeku počeli su se Jevreji, ispred progona u Evropi, vraćati u Palestinu, no tek u 15, vijeku došao je onamo znatniji broj iz Španjolske, otkuda su bili potjerani, Istom u 19, vijeku raste useljivanje Jevreja, koji ostavljaju svoja kompaktna naselišta na evropskom istoku usljed političkih i ekonomskih prilika, To je useljivanje znatno unaprijedio cijonistički pokret, naročito iza Svjetskog Rata, kad su Britanci postali gospodarima Palestine te zamijenili turski režim, koji zadnjih deset godina nije pogodovao palestinskim Jevrejima,

II

Ревен кота Svjetskoga Rata iznosio je broj Jevreja u Palestini na 80.000, prema ukupnome pučanstvu od 7 do 800.000, Oni su bili podijeljeni u tri ekonomski i kulturno raznovrsne grupe.

1. Staro gradsko stanovništvo, u takozvanim »sveiim« gradovima {Jerusalim, Hebron, Tiberias, Зајед), od kojih 60.000, Njihovu socijalnu vrijednost karakteriše veliki broj takih koji nijesu imali nikakove zarade, ili tek nestalne, i živjeli su u stvari od potpora, Njih je bilo u Jerusalima godine 1916 blizu dvije trećine odrasloga jevrejskoga žiteljstva, dok je od faktične vlastite zarade živjela samo jedna {irećina, Ovakovim pučanstvom nije „se _даkako dala izazvati ona renesansa Jevreja o kojoj su sanjali cijoniste.

2. Novo gradsko stanovništvo pokazuje posve različitu sliku, U lukama Jafi i Haifi žive na 15.000 Jevreja, kojima treba po ekonomskoj vrijednosti pribrojiti Još i ono 20% jerusalimskih Jevreja, U ranijim vijekovima nijesu ovi primorski gradovi zapravo imali jevrejskoga žiteljstva, Prvi su se tu naselili marokanski Jevreji, koji su bježali (1860) iz svog tadanjeg zavičaja, Budući da su oni govorili arapski, stupali su lako u privredne veze s domaćim pučanstvom tih arapskih gradova, te su znatno ojačali kad su se u okolici podigle jevrejske kolonije i kad se razvio privredni značaj ovih luka

358