Nova Evropa

bojarskim palatama presipala raskoš i vodio najbanalniji život, đotle su seljaci bili robovi, ubijeni bednici, od čije se opisa čovek mora groziti. Stanovi su im bili mračni burdelji sa krovovima koji su jedva nešto virili iznad zemljine površine, sa prljavom unuftrašnjošću i bez ikakva nameštaja i posudja, Jedan pisac iz početka XIX veka kaže za kuću rumunskog seljaka, da je »prava tirogloditska pećina«; a drugi, čak iz kraja XIX veka, veli, da »koliba alričkog Negra bolje zadovoljava potrebe života« od stana rumunskog seljaka, 1 pored teških radova jedina hrana im je bio kačamak, Bojari su ih još i moralno upropašćivali: alkoholnim pićem, razvratom i porocima najgore vrste, »To nisu bili ni ratovi Srednjega Veka, ni upadi Tatara, koji su se svake godine ponavljali, ni pustošenje zemlje, — ono što je upropastilo seljake; živa rana, gangrena, koja je podgrizala srce, i za vreme mira, i za vreme rata, — to su bili bojari«, Kad se još doda tiranska vlada rumunskih knezova, bezbožnost crkve, veliki državni namet, nepravda i podmilljivost sudska, i zloupotrebe najgore vrste, tek se onda dobija prava slika položaja rumunskih seljaka.

Sve tobožnje reforme i svi zakoni bili su ili bez značaja, ili su, što je bilo običnije, samo pogoršavali stanje. Posle zakona od 5. avgusta 1746, koji je imao da popravi seljačko stanje, hiljadama je seljaka napustilo svoje domove i odmetnulo se u hajduke, Posle dekreta od 1775, koji je takodje, tobož, popravio seljačko stanje, deset hiljada seljaka je otišlo u planine da sa oružjem u ruci protestuje protivu zlog položaja i nepravde. Ovakvo očajno stanje seljaka uzrok je i njihovu bežanju iz zemlje na sve strane: u Transilvaniju, u Banat, Srbiju, i Bušarви, Тек primera radi navodimo, da je posle zakona od 5. avčusta 1746 godine masa rumunskih seljaka pobegla iz Vlaške i Moldavije. Jedan popis, izvršen posle ove tobožnje reforme, našao je, umesto ranijih 147,000 familija, koje su plaćale danak u Vlaškoj, i 112.000, koje su plaćale danak u Moldaviji, samo 70.000 u Vlaškoj i 50.000 u Moldaviji. Raseljavanje iz Vlaške išlo je tako brzo i u takvim razmerama da je Porta, 1768 godine, naložila knezu Karlu Ciki da zabrani globljenje seljaka, Poplašeni knez uspeo je, samo velikim obećanjima, da jedan deo seljaka povrati, i to samo za kratko vreme, jer već 1775 godine emigracije se opet nastavljaju, u svima pravcima. Posle Organičkog Regulamenta od 1831, hiljadama seljaka, nemoćnih da se odupru пјебоушт teškim odredbama, potražilo je utočišta vam zemlje: iz Moldavije su odlazili u Bukovinu, Besarabiju, i Dobrudžu, a iz Vlaške u Tramsilvaniju, Srbiju, i Bugarsku, Uzalud su granice strogo čuvane, seljaci su nalazili načma da umaknu. Naročito ih je mnogo bežalo zimi, preko zaledjenog Dunava.

460