Nova Evropa

gradova, kojima su pred očima blještali stari posjedi, vlast nad većim teritorijem, i veći prihodi,

Kad je Papa, godine 923, dobio jurisdikciju nad dalmatinskim biskupijama, obratio se on onda jednim pismom svim biskupima koji su bili na teritoriju koji je nekada pripadao Hrvatskoj Državi, spočitavajući im dotadašnju nemarnost prema Rimu, te pozivajući ih da u svojim biskupijama istrijebe »Metodijevu nauku«, »koje nema u svetim knjigama, a koja se. dosada uz njihovu privolu širila«. Papa posla i dva svoja poslanika, i naredi »da se prema običaju {obredu} svete Rimske Crkve u zemlji Slovena služi služba božja, i to na latinskom a ne na drugom jeziku«, Istovremeno je papa Ivan pisao i »dragom sinu Tomislavu, kralju Hrvata, i Маћаји presvjetlom knezu Humljana«, svim biskupima, svim županima, svim svećenicima, »i cijelom narodu koji živi u Slavoniji i Dalmaciji«, pozivajući ih da djecu, dok su još malena, poučavaju pismu; a onda nastavlja: » Ta kome se odličnom sinu svete Rimske Crkve, kao što ste to vi, mili da Bogu prinosi žrtvu na barbarskom ili slovenskom jezikul«,.. Papa je dakle, primivši od Vizantije nove biskupije, htio da iz njih iščisti sve ono što se je za to vrijeme u njih uvuklo a što se razlikovalo od običaja u Rimskoj Crkvi, podlavito obred, i slovenski jezik,

Došavši pod papsku vlast, dalmatinski su biskupi, a u prvom redu splitski biskup Ivan, počeli da pripremaju teren da sruše hrvatsku Ninsku Biskupiju, pa da medjusobom podijele hrvatski teritorij. Radeći na tome u Rimu kod Pape a u Hrvatskoj kod Tomislava, i pridobijajući za sebe papske poslanike koji su došli u Dalmaciju, te ankonitanskog biskupa Ivana i palestrinskog Lava, dalmatinski su se biskupi potpuno spremili na odlučan udar, Taj udar odlučili su da izvedu па стуеnom saboru koji su spomenuti papski poslanici, poslije »dogovora sa hrvatskim i srpskim prvacima«, sazvali a Split 924 godine. Na tom Saboru doneseni su, uz ostale, ovi sudbonosni zaključci: da Splitska Crkva, kao nasljednica Solinske, ima primat i bude metropolom svih ostalih koje se nalaze na teritoriju stare Solinske Crkve; njoj je podvrgnuti hrvatski biskup (član XI: »Neka znade hrvatski biskup, da je i on, kao mi svi, podvrgnut našoj Metropolitanskoj Crkvi«). Dalje: imaju se uspostaviti sve stare biskupije, i ne smiju da budu biskupi u malim mjestima; »a ako Kralj i prvaci Hrvata« glasi XII član saborskih zaključaka — »žele da dadu svom Biskupu sve biskupije naše provincije, — nijedan od nas neće u cijeloj njihovoj državi ni krstiti, ni rediti svećenike, ni posvećivati crkve,..« Kad su tako podvrgli Ninskog Biskupa splitskom Metropolitu, riješiše oni i Slede teritorija njegove biskupije i svojih biskupija, da se sve ima vratiti kako je negda

12