Nova Evropa

М

Glavni povod razmimoilaženju sa boljševicima staroga kova i Trockog traži se obično u njegovoj teoriji permanentne revolucije, koja je postala odsudnom kada je Staljin nametnuo svoju teoriju o socijalizmu u jednoj zemlji. Neulazeći ovdje u političko značenje permanentne revolucije, koja se u praksi pokazala neprovedivom, želimo jedino da naglasimo, kako se i teorija Trockog razbila o političku stvarnost i Evrope i čitavog svijeta. Kapitalistički sistem proizvodnje došao Je u mogućnost da vrši svoju istorijsku funkciju tek zahvatanjem kontinentalnih razmjer4. Da pobjedi feudalizam, morao je kapitalizam postati medjunarodnom ekonomskom i političkom snagom. Prodor Francuske Revolucije mobilizira u prvi mah sve feudalne države u Evropi; a Bečki Mir (1815) ima svoj smisao u nastojanju, da se na Francusku ponovo navuče feudalni obruč. Da to ne uspijeva, leži u nužnosti istorijskog zbivanja, koje je konačno bilo jače od samovolje bečkih reakcijonar4. Svoj politički režim mogao Je kapitalizam da utvrdi tek onda kada je u internacijonalnom obimu potisnuo feudalni sistem.

I obrazovanje radničke države na ruševinama carističke Rusije izaziva automatski reakciju kapitalističke Evrope, koja intervencijom, blokadom, i bojkotom, nastoji ugušiti radničku Rusiju, baš kao što je feudalna Evropa htjela da uguši gradjansku Francusku. Radnička Rusija, kao i svojevremeno gradjanska Francuska, pojavljuje se u svom vremenu i prostoru kao strano tijelo u jednom privrednom i društvenom organizmu, te mora neminovno izazvati sukobe. Iluzija je, da u okviru kapitalističkih država može postojati socijalističko društvo; a još je veća iluzija, ako se ovakovo izolovano socijalističko društvo, usto još boljševičkog karaktera, hoće izdići na visinu principa. U tom pogledu ne mogu se odbaciti tvrdnje Trockog: »Postaviti kao cilj nacijonalno izolovano socijalističko društvo, znači — pored svih povremenih uspjeha — gurnuti unatrag produktivne snage, u poredjenju sa kapitalizmom. Pokušaj, da se — nezavisno od geografskih, kulturnih, i istorijskih uslova razvoja zemlje, koja je dio svjetske cjeline, — ostvari u sebi zatvoren srazmjer svih privrednih gran4 u nacijonalnom okviru, znači loviti reakcijonaru utopiju. Ako propovjednici i pristaše ove teorije

175