Topola

cultura, a e,/, [colo] 1) obrađivanje, težeći je, vađenje, agri, vitis; napose: poljodjelstvo, gospodarstvo, Hor. 2) tp. a) obrazovanje, naohraženj e, cultura autem animi philosophia est, jednom Cie. Tuso. 2,5, 18, i to u poređenju s obrađenom njivom; * apsol. ćudoredna obrazovanost, oplemenjivanje. b) * f štovanje, poštovanje, * c. potentis amici, umiljavanje, jednom Hor. ep. 1, 18, 86. 1. cultus, adj. s komp. i sup. [partic. od colo] 1) težen, obrađen, zasađen, materia (opp. m. silvestris); res rustica, loci 0., ager cultissimus; supst. culta, orum, n. (Liv. Hor.) tezena zemlja, pitomina. 2) * f urešen, hićen, ukrašen, umjetnošću, obukom obrazovan, naobražen, uglađen, Liv. Curt. Ov.; u Cio. samo jednom Tuso. 2,5, 13. i to u poređenju s rađenom zemljom, animi non omnes culti fructum ferant. 2. cultus, us, m. [colo] 1) teženje, obrađivanje, sađenje s gen. obj. agrorum, s adj. humanus cultus, regiones omni cultu vacantes; apsol. ;upl. težen a zemlja, rađene nj ive, s gen. suhj., agricolae, agricolarum; (Tao.) insulam sine cultu hominum esse. 2) njega, nj eg ovan je, gojenj e, vestitus cultusque corporis, victus et cultus corporis; oves ali non possunt sine c. hominum; apsol., cesto cijeli vanjski način življenja: obrazovanost, naobraženost, uz victus, pod kojim se osobito živež, hrana razumijeva, cultus vitae i samo cultus, cultus victusque, c. humanus civilisque; filiam omni liberali cultu habere; alqm humili cultu educare; filiorum multus pueritiae e., sjajno dvoranstvo i pokućstvo za sinove; c. humanitasque provinciae, Persarum. Odatle a) u zlu sm., raskošno st, lubido stupri ganeae ceterique cultus; c. ac desidia imperatoris, b) napose: odijelo, ruho, nošnja, osb. ncikićena, ukrašena, gizdava, no tako, da se uza to razumijeva i oružje i ures, torque armillisque aureis ceteroque regio cultu. Punicus cultus habitusque; munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt; c. amoenior. miserabilis, rusticus, militaris, -j- o beživotnim stvar ma; tp. f kićeno st u govoru. 3) tp. A) a) odgoj, obrazovanje, naohr aženj e obukom, animorum corporumque c., genus humanum malo cultu corruptum; de natura cultuque ejus; * doctrina rectique c.; * aspera sano levare cultu, b) njega, njegovanje, vježbanje duha, animi, u Jusi . literarum. B) pdštovanje, c. deorum, i u pl.; benevolis officium et diligens tribuitur c.; homines alqa dignitate antecedentes cultu quodam et honore dignantur; (Tao.) c. meas, meni iskazano, sui.

* culullus, i. m. čaša, kondir. culus, i, m. zadnjica, stražnjica, Cal. 1. cum , praep. s abl. s, sa, su. 1. po prostoru znači, daje tko s kim u društvu, semi per ille antea cum uxore, tum sine ea; esso crnu alquo, una c. alqo; vivere, habitare, ire. abire, redire cum alquo i sl.; alqm secum habere; također o stvarma, cum omnibus carris sequi, cum impedimentis venire, proficisci; dux cum principibus capiuntur (ne upr. = dux et principes); Remis cum spe studium accessit; una cum reliqua Gallia Haeduis libertatem eripere, Galiji oteti slobodu ujedno i Heduanoima. Napose a) pod nadzor om, zapovjedništvom, pratnjom ili pod zaštitom, cum Magone equites Hispanorum praemissos; legionem, quae cum Cicerone hiemet; reliquos cum custodibus in aedem Concordiae venire jubet; tako i cum diis bene juvantibus. s dobrom pomoću bogova, b) znaci zajednicu s kim, unum imperium unumque magistratum habere cum ipsis; alia omnia sibi cum collega (esse) ratus, c) znači zaj edniou rada, prijateljevanja, drugovanja sa, zajedno sa, uz, diem constituere cum legatis, cum alqo contra alqm anna ferre; facere, stare cum alquo; pacem facere cum alquo; mihi nihil erat cum Cornificio, cum patrono Epicureo mihi sunt omnia; agere cum alquo; reputare cum animo, secum i sl. u pameti , u sebi; pugnare, dimicare, contendere, certare, confligere cum alquo, queri, querelae cum alqo; jungere, conjungere cum alquo i sl., sentire, consentire, congruere cum alqo i sl.; dissidere, discrepare cum alquo; d) da tko sio ima na sebi, kod sebe ili u sebi, da je cim opskrbljen, odj even, naoružan, sn, u, uz, cum pallio purpureo versabatur in convivio, quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt; esse cum libro, imati knjigu u ruci, esse cum telo, imati oružje kod sebe; porcus cum capite humano natus; cum febri domum redire; erat T. Juventius non indoctus et magna cum juris intellegentia, i veoma vješt pravu; esse cum imperio, biti vrhovni zapovjednik, ali esse in imperio, obavljati višu državnu službu; scrinium cum literis, pocula cum emblematis; gloria est frequens de alqo fama cum laude; ager efficit eum octavo, cum decimo, rađa osmerostrukim, deselerostrukim plodom. 11. o vremenu: sa, zajedno sa, odmah za cum nuntio, odmah iza dobivena glasa, cum prima luce; pariter cum ortu, c. occasu solis, -j- cum primo mane, * cum primo lumine solis, * cum luce, * cum sole; * cum sidere; odatle 1) znači istodobne prilike svake vrste: sa, uz, u, ne bez, cum clamore, cum

264

cultura—cum