Prosvetni glasnik, 01. 07. 1903., str. 92

92

ПРОСВЕТНИ ГДАСНИК

као на начин угодити инспекторима, те се зато наилази и на такве одговоре, који су слични онима, што их горе споменусмо. Тај начин питања посредством старешина шкодских јако је распрострањен у Америци. У већини истраживања, која се врше методом питања, има граниде броја одговора, који се желе добити; ако је одговора сувише мало, мање од 50, онда не треба бити уверен, да ће ресудтати, који се из тих одговора извуку, бити довољно стадни, а, сем тога, чак је и тешко да се из тако малог броја изведу ма какви одређени закључци. Ако ли број одговора пређе извесну границу, на пример, више од 1000, ондаје опет незгодно, пошто је врло тешко наћи се у тако огромном материјалу; у таким случајевима сваки се одговор проучава више површно, а често пута они се и не проучавају већ се само напомене број разнородних одговора. За доказ тога служе као очигледни примери многа американска проучавања и истраживања, јер се тамо за једну ствар добије по неколико хиљада одговора. Ми смо имали прилике посматрати рад тих проучавања и уверили смо се о овоме: ако за обраду 200 одговора треба месец и по, онда ће за обраду 400 одговора требати не само два пута, него бар три пута више времена. Сад ћемо показати, како треба проучавати и разрађивати те одговоре. Кад треба ири.чемити метод иитања? Сад нам остаје још да покажемо, у каквим сдучајевима треба примењивати тај метод а у каквим случајевима треба, на против, употребљавати метод огдеда, и каквим се ресудтатима можемо надати, ако употребимо метод питања. Пре свега треба знати, да тај метод даје површније ресултате, него метод огдеда, пошто не можемо захтевати од наставника, да они врше каква мерења, која захтевају нарочиту брижљивост у томе; тако исто не можемо их модити да некодико пута понове једна н иста посматрања, као што радимо ми приликом огледа. Ирема томе питања, која се проучавају методом питања, морају бити вшпе ошгттег карактера, него ди питања, која се проучавају огледима. Има читава поворка питања, за која је немогуће нримењиватн метод огледа, у така се питања броје: утицај околине, наслеђа, оболевања'и"т. д. сва могућна испољавања психичког и фнзичког дечјег живота; посматрања таких појава, које је немогуће нарочито изазвати у деце, нпр., посматрање чуства страха, његове лажи, разне рђане навике дечје, игре дечје, разговор и т. д. и т. д., посматрања, у којима може дете да исприча ма какав догађај из свога доживљаја, нпр., да онише своје ирве успомене, да исприча разне снове и т. д. У подобним нстраживањима метод питања може дати врло интересантне и важне ресудтате, разуме се само онда ако се тај метод правидно иримењује и ако се одговори проуче систематски. Такође има питања, за која се могу једновремено нримењиватн и метод питања, и метод огледа; таква су, нпр., истраживања, која се