Gledišta

razvoja, industrijalizacije i stvaranja radničke klase. Za tumačenje tih protivrečnasti nipošto nisu dovoljna površna saznanja o administrativnom i političkom birokratiz- * mu, pa niti samo saznanje o opasnostima koje izaziva revolucionama upotreba državne vlasti i organizacije, več su neophodna dublja saznanja o društvenim procesima u tom razdoblju. Samim razaranjem eiemenata kapitalističke strukture, nastalih pre revolucije, nisu u celosti i konačno ukinute osnove klasne podele i kiasnog ustrojstva društva. Te osnove mogu; biti konačno ukinute tek kada iščeznu sva obeležja rada kao najamnog rada, i od radnika osamostaljeno upravIjanje sredstvima za proizvodnju i proizvedemm vrednostima (tj. svojinski monopol); a s tim i društvena podela između vršilaca ekonomske i političke vlasti i radnika; između umnih i fizičkih radnika; između učesnika u materijalnoj i duhovnoj proizvodnji, odnosno između uče-; snika različitih draštvenih delatnosti koje pružaju bitno nejednake mogućnosti za razvijanje i ispoljavanje Ijudskih sposobnosti i za razvijanje i zadovoljavanje potreba. Jedino ukidanjem odnosa između svojinskog monopola i najamnog rada, kao osnove klasne podele savremenog draštva,_ može biti osigurano postepeno prevazilaženje drugih bitl nih razlika i protivrečnosti koje su svojstvene klasnoj strakturi društva, U toku industrijalizacije i stvaranja razvijene radničke klase u revolucionarnom draštvu došlo je do delimičnog, užeg ah i dalje značajnog obnavljanja tih osnova klasne podele društva, tako da je nastalai struktura društva koja nema sve osobine klasnog draštva, nema osnovne podele i suprotnosti između vlasnika kapi- : tala i najamnih radnika, ali sadrži značajne razhke među velikim draštvenim grapama. Razlike među draštvenim grupama nastale u tom razdoblju uslovljene su materijalnim životom draštva i ne mogu se jednostavno izbrisati po volji revolucionamih društvenih snaga, ali nisu tako postojane i čvrste kao u klasnom društvu, več dopuštaju različite mogućnosti raz-; voja društvenih odnosa. Zato iz takve društvene strakture izbijaju i različite razvojne tendencije: na jednoj strani, da. se trajnije zadrže preostale osnove klasne podele društva,, da se razlike među draštvenim grupama ustale, očvrsnu i pretvore u trajnije društvene suprotnosti; a na drugoj: strani, da se revolucionarno iskoriste objektivne mogućnosti za dalje sužavanje i postepeno ukidanje preostahht osnova klasne podele, da se, pre svega, uklanjaju one; razlike među društvenim grupama koje bi mogle izazivatii trajnije društvene suprotnosti i da se društvene gru-ji pe povezuju i ujedinjuju oko osnovnih zajedničkih ciljeva koji odgovaraju b i t-: nim interesima radničke klase. Prva tendencija javlja se stihijski i nezavisno od volje Ijudi, iz postojećih uslova materijalnog života draštva, ali može biti izražena i u svesnom delovanju, stavovima i vredncstimaE onih draštvenih grapa koje postižu preimućstva na račuin radničke klase. Naprotiv, draga tendencija može se raz-i

1466

"RAKOVICA”