Gledišta

vodnih snaga d potencijala neiskorišćeni industrijski kapaciteti, neostvarene razvojne mogućnosti), a nema ni kapitalističkog ni socijalističkog razvitka. Jsled znatnog gubitka u korišćenju potencijalnih mogućnosti i već formiranih činilaca proizvodnje, u krizu zapada veliki broj privrednih jedinica koje ne mogu da opstanu na stari način, a pomoću lokalizovane društvene moći zaštićuju svoj iluzomi opstanak. Za lokalizovanu društvenu moć vezani interesi društvenih grupa odeljenih od radništva stoje na putu bitnim promenama putem samoupravnog udruživanja, a odupiranje radnika ekonomskoj dominaciji stoji na putu promenama koje bi bile izvršene na način sličan kapitalističkim oblicima privredne integracije. Usled tog ukočenog, potiranjem suprotnih društvenih sila paralisanog stanja, veliki deo privrednih jedinica nalazi se u dugotrajnoj hroničnoj krizi, na granici rentabiliteta ili ispod te granice. Krajnji rezultat takvog stanja je bitno ograničavanje ukupnog društvenog proizvoda, bitno sužavanje mogućnosti za zadovoljavanje pojedinačnih, grupnih i štih potreba u društvu. Veliki deo interesa ne može biti zadovoljen; nije moguće ni bitno usaglašavanje interesa, već je neophodno oštro pa i antagonističko diferenciranje, selekcija, hijerarhizacija, pa i diskriminacija različitih interesa. To se delom događa u okviru celokupnog društva, i tad preko birokratsko-etatističke tendencije, a sve više unutar samoupravnih društvenih jedinica, gde se donose odluke o sve većem delu pojedinačnih i grupnih interesa. Da bi pojedina privredna jedinica mogla da opstane u datoj situaciji (da reprodukuje svoja sredstva za proizvodnju, da izdrži privrednu konkurenciju), vrši se selekcija i hijerarhizacija interesa na način koji često veliki deo radnika svodi na položaj najamnih radnika, najamninu svodi na životni minimum ili ispod njega, da bi se u nepovoljnim uslovima reprodukovao kapital preduzeća; otpušta radnu snagu koja se pokazuje suvišnom usled neiskorišćenih kapaciteta i razvojnih mogućnosti itd. To dalje dovodi do polarizacije interesa u radnoj organizaciji, Na jednoj strani se grupišu interesi koji se mogu zaštititi i ostvariti pcanoću monopola društvene moći, odnosno pretežnog uticaja na upravljanje u radnoj organizaciji. Na drugoj strani se nalaze bitno reducirani ili potpuno isključeni interesi većeg ili manjeg dela radnika. Upravo takva suprotnost interesa objektivno uslovljava otuđivanje društvene moći od radnika. Svojinski monopol se oličava u povlašćenim društvenim grupama; to je neophodno da bi se mogao odnositi prema drugim svojinskim monopolima, a jednako i radi toga da bi se mogao cdržati u sukobu sa drugim svojinskim monopolima, pomoću hijerarhizacije i selekcije interesa, i faktičkog podvlašćivanja radnika čiji su interesi zapostavljeni. ferenciranje i polarizacija interesa u samoupravnim jedinicama koje podležu dejstvu međusobnih privatnosvojinskih odnosa ima oblike donekle različite od slične pojave u kapitalističkim i etatističkim odnosima proizvodnje. Između društvenih grupa koje oličavaju svojinski moncpol (~ka

1481

U CEMU SU SNAGA I SLABOST SAMOUPRAVLJANJA