Nova Evropa

nemačke osnovne škole, U tu su svrhu Nemci, po dobro promišljenu planu, a posredovanjem ustanova kao »Sddmark« i nemački »šulferajn«, isprepleli mrežu oko naših mesta, u koja su slali svoje inžinjere, majstore i bolje radnike, dok su domaći radnici, zavisni od tvornica, morali da ćute i da šalju decu u školu onamo kamo su im doseljenici naredjivali,. Što nije išlo na taj način, moralo je na drugi, »Suddmark« je kupo= vala posede uz sadašnju severnu državnu granicu, da bi vezala nemačke naseljenike neposredno sa nemačkim zemljištem, i naseljivala je tvrde Nemce-protestante, da se ne bi s domaćim stanovništvom slili te CU 0 Naročito su promišljeno radili Nemci duž prušđa Južne Željeznice (Maribor — Trst, Maribor — Beljak, Pragersko — Središte, i Zidami most — Brežicd) a docnije i na pruzi državne željeznice (Celovac — Gorica — Trst). Godine 1917, bilo je po srezovima bivše vojvodine Štajerske, koji su pripali Jugoslaviji (sadašnja mariborska oblast, i levo Posavlje) već 45 javnih nemačkih osnovnih škola sa 258 učitelja, i 39 dvojezičnih škola, (U dvojezičnim se školama, pored nemačkoga, i svi drugi predmefi predavali na nemačkom jeziku, a tek za neke predmete ostao je slovenački.) Ni u Kranjskoj {sadašnja ljubljanska oblast), u toj jezgri slovenačkog naroda, nije bilo mnogo bolje, Prema zapisima iz godine 1912 (kasnije ih, radi rata, više nije - bilo), upravljao je bivši kranjski pokrajinski školski savet u Ljubljani sa 30 javnih i 13 privatnih osnovnih škola sa nemačkim nastavnim jezikom; sem ovih bilo je još 8 javnih i 3 privatne dvojezične škole s nemačkim i slovenačkim nastavnim jezikom,

Posle raspada Austrougarske Monarhije odredila je Narodna Vlada u Ljubljani, naredbom povereništva za bogoštovlje i nastavu {od 16, XI, 1918) sledeće:

1, Narodna Vlada preuzela je privremeno sve javno školstvo i učiteljstvo pod svoju upravu,

2. Postavlja se načelo, da na svim osno vnim i gradjanskim školama bude jezik isključivo slovenački Drugim narodnostima osiguravaju se škole za narodne m anjine, ako je dovoljan broj školskih obvezmika, s državnim jezikom kao obaveznim predmetom,

3. Privatne su drugojezične škole s pravom javnosti dopuštene, ako se dokaže dovoljan broj školskih obveznika dotične narodnosti,

Da se ta naredba izvrši, odredila je Narodna Vlada {raspisom od 20, novembra 1918), da svi sreski školski saveti za-

190