Nova Evropa

4) Dela koja se sada izradjuju znatno su viša po umetničkoj vrednosti od onih бофаКке репјоде, te se stvara u umetničkom likovanju prava nacijonalna tradicija koja više ne zamire, Slovenija prestaje da bude tek umetnička provincija Italije i Nemačke, lako se iza najstarijih vremena uvek nanovo pojavljuju medju umetnicima domaća imena, ipak je uglavnom u doba gotike i renesanse Nemac nosilac umetničke misli medju Slovencima, a u početku baroka Talijan, U 18, veku počinje pak пеprekinuti kontmnujitet slovema čike umetnosti, koji traje, uvek u vezi s umetničkim dogadjajima ostale zapadne Evrope, sve do naših dana; ta je umetnost i a opštem evropskom okviru samostalna, i dovoljno snažna da predje tesne medje Slovenije, te se preliva takodjer u susedne hrvatske krajeve, lako su, razume se, umefnička dela 18, i 19, veka po duhu srodna ostalome što stvara umelnički Zapad, tako da Slovenija proživljava iste umetničke faze kao i tudje veće umetnosti, ipak ona ostaje stalno verna sebi, te se održava ona idividualnost slovenačke umetnosti sve do najnovijeg vremena, — opšte ume{ničke ideje koje pokreću svet dolaze do izraza kod Slovenaca na naročito prikladan način,

5) Kao jugoslovenska umelnost uopšte, tako je i slovenačka umetnost sama za sebe još nedovoljno proučena. Ipak se, držimo, sme tvrditi, da slovenačka zemlja čini jedinstven umetnički organizam kojemu je Kranjska središte; na medjama ga, naravno, proniču tudji uticaji, ali ga ne cepaju, U tom poSledu najznačajniji primer pruža nam onaj rub kojim graniči slovenački živalj sa talijanskim: umetnost tu ne poznaje sadašnju državnu medju; uza svu umetničku nadmoć Italije, drže se slovenački graničari, čak u doba kad ftalijanska remesansa pobedonosno prodire u sve evropske zemlje, svoje, ostaloj slovenačkoj zemlji srodne umetnosti, tako da slovenački likovni spomenici stoje na pragu Italije kao stranci iz druge zemlje, i granica dvaju stilova pokriva se ovde s narodnom granicom, Kada je sadašnji tršćanski konzervator Dr, Morassi putovao po zemlji koja je iza Rata pripala Italiji, te razgledavao spomenike svojeg novog delokruga, on Je ovo jasno opazio i iskreno priznao: kad turist ostavi Furlaniju i stupi na slovenačko tle, sve se promene, pa i značaj umetnosti! (sEntriamo nella 5 Еве Ева ал За сапо, а Февбга 11 Santo, a sini stra il Sabotino; e il paesaggio si muta, Si muta #1 carattere dei vilaggi, degli abitanti; si muta lidioma e larte.«) Dokudgod siže slovenačka reč, siže takodjer i ona u suštini severna umetnost, i stoji na biljezi unatoč ogromne umetničke moći tadašnje Italije,

Kad bi dakle i bilo moguće govoriti o jedinstvenu knji ževnom organizmu na sadašnjem teritoriju naše jugoslovenske

204