Nova Evropa

potučenu, toliko povoljno što nije irebala ustupati od teritorije svoje {što je imala da zahvali Austroušarskoj Monarhiji); ona je nadalje povod - Grčko-turskom Ratu (1897), koji se i za Grčku, takodjer pobedjenu, na intervenciju naše Monarhije i Rusije, svrši Carigradskim Mirom, 16, decembra 1897, povoljno, jer je status quo sačuvan, Dalja posljedica toga beše buna u Makedoniji (1903),

U to vrijeme vladaše u Srbiji kralj Milan Obrenović, On se u martu 1889 odreče prestolja na korist svoda sina Aleksandra, koša su 11, juna 1903 godine njegovi časnici umorili, Zatim je Skupština izabrala Petra Karagjordjevića za kralja. Dok su prijašnje vlade uvidjele, da Srbija može napredovati samo u prijateljstvu sa susjednom Monarhijom, Vlada kralja Petra Karagjordjevića prihvatila je velikosrpsku misao, i tajno radila na tom da se ostvari, računajući pritom na pomoć Rusije i ostalih vlasti Trojnog Sporazuma, Od godine 1891i(?]} stvoriše se u Evropi dvije protivne državne grupe, Na jednoj strani stajaše savez Njemačke i naše Monarhije, kojoj se бофте 1882 priključi Italija (»Trojni Savez«), a na drugoj strani sporazum izmedju Rusije i Francuske, koji se godine 1907 proširi u »Trojni Sporazum«, kad se je u Revalu sklopio sporazum izmedju Engleske i Rusije, Godine 1908—1909 {aneksija Bosne i Hercegovine), onda 1911 (marokansko pitanje), te 1912 do 1913 (srpsko napredovanje na Adriju), prijetila je pošibelj da će se te Brupe velesilA sudariti, ali je sudar, velikom mukom, spriječen; no protivnosti ostadoše i nadalje, Što se tri puta spriječilo, četvrti se put nije moglo, kadno li bi velikosrpska politika Srbijanske Vlade, nakon vidovdanskog zločinstva 1914 u Sarajevu, otkrivena, Poznati su razlozi za te protivnosti. Ovdje je dovoljno konstatovati: neprijateljsko raspoloženje Engleske, Francuske, i Rusije protiv Njemačke, i rusko neprijateljsko raspoloženje protiv naše Monarhije,

U tom se pravcu izražuje crven-knjiga Ministarstva Spoljnih Poslova u uvodu, gdje se medju ostalim kaže;

»Tokom zadnjih stoljeća raširila se ruska država elementarnom silom ledenika preko ogromnih zemalja, te je sve više naroda skučila pod mcskovitsko gospodstvo, ugnjetavajući njihovu kulturu, vjeru, i jezik, Tome neumornom pregnuću: da zavlada svijetom, bješe najviši i neminovni cilj: posjed morskih tjesnaca,,, Pošto ostvarenje tog cilja vredja uveliko interese Austro-Ugarske i Njemačke, te je moralo dovesti do neizbježnog sukoba s tim vlastima, išla je ruska politika zatim da njihovu oipornu snagu oslabi,.,

.»Prije svega trebalo je opkoliti Hapzburšku Monarhiju oživotvorenjem Balkanskog Saveza (,einzukreisen'), i potkopati njeno gospodstvo u njenim zagraničnim zemljama panslavističkim i srpskim rovarenjem,

»Kad se pak Austro-Ugarska odlučila da tom nastojanju učini kraj, i kad je volila učini ,kraj s grozotama, nego irpiti grozote bez kraja, tad je Rusija morala opet — kao i godine 1909 — ili pustiti Srbiju na cjedilu, ili pak napokon preduzeti razračunavanje s Austro-Ugarskom i njenim saveznicima, za koje se sve . odavno pripravljalo, Sazonov reče 29, jula; ,Ruski interesi postali su srpskim interesima',«

Umorstvo učinjeno na Vidov-dan 1914 (28, juna) na Njegovoj c, i kr, Visosti blagopokojnom prestolonasljedniku Franji Ferdinandu, nema se smatrati samo običnim umorstvom iz potaje, nego taj čin treba smatrati kao kariku u lančanom nizu preduzeća koja su imala za svrhu, da se jugoslavenske pokrajine na silu otkinu od Austrougarske Monazrhije i pripoje Kraljevini Srbiji, pod vladanjem Karagjordjevića, Da vidovdanski zločin u Sarajevu: nije samo obično umorstvo iz polaje, nego da mu je svrha i veleizdajnička u istaknutom smislu, dokazano je već i u kaznenoj parnici protiv Gavre Principa i dr, i obrazloženo u osudi Okružnog Suda u Sarajevu od 28,

369