Nova Evropa

za ovakav podvig u doba književne dekadence, zasjenjenom kod nas još i mračnim režimom Kuenovim,

Ali ovaj zastoj u prevodjenju Dostojevskog kod Hrvata u ovom razdoblju ne treba tumačiti popuštanjem interesovanja za rusku književnost uopće, Privremeno napuštanje Dostojevskoga bilo je prouzročeno isključivo skretanjem interesa u lijevo, u skladu sa novim književnim strujama u tadašnjoj našoj književnosti, u priklanjanju tada modernim piscima ruskim, koji su svojim stvaranjem bili bliže ondašnjim našim književnim potrebama: čitava četa prevodilaca, koja je svojim boljim dijelom učestvovala Osamdesetih Godinš& u prevodjenju Dostojevskog, poklanja sada svoju pažnju nizu najnovijih ruskih pisaca. Prevode se obilato Čehov, Andrejev, Gorki, Vsevolod Garšin, Kuprin, Mereškovski, Potapenko, Veresajev, Čirikov; a prevode ih August Harambašić, Milan Mareković, Martin Lovrenčević, Vjekoslav Cvjetišić-Albertmov, P, S. Rakošev, Armm Koričić, Iso Velikanović, Nikola Andrić, I, S. Gojtan, Nikola Šumonja, J. Lakatoš, Ivan Krnic, Mate Lisičar, i drugi. Ukoliko je ipak, i pored ove najezde novih ruskih i naših književnih strujanja, ostalo bilo interesovamja za Dostojevskog kod nas, može se ono vezati pretežno za Devedesete Godine, prije ulaska Maksima Gorkoga u našu prevodnu književnost, dok je Još inercijom djelovao utisak prevodilačkog vala iz prve laze prevodjenja Dostojevskog, Da li time dobija izvjesnu vjerojatnost mišljenje M. Marjanovića, da je i naša »Moderna« u neku ruku krštena Dostojevskim {»Iza Šemoe«, u Zadru, 1906, str, 110), to je više nego sporno; tačno je medjutim, da je »Dostojevski i u nas djelovao oslobadjajući osobito mladje duhove od one komotne romantike, te navraćajući naše poglede u unufarnji, duševni svijet«, Osim toga, u teorijama njegova Raskoljnikova već se паlazi mnogo elemenata k nama kasnije došle Ničeove filozofije. Inače, zvijezda naše Moderne ranije je svanula, a zatim i omriknula prije nešo što su na naš jezik i prevedena najdublja i najuticajnija djela Dostojevskofa,

II, Za Rata i poslije Rata,

Treća i najplodnija faza u prevodjenju Dostojevskoga na naš jezik kod Hrvata nastupa usred Svjetskog Rata, a poslije пјеба i kod Srba, kada se iz nacijonalno-političkih razloga zapaža u redovima naše inteligencije pojačani interes za Ruse i Rusiju, Tu fazu prevodjenja Dostojevskoga otvara kod Hrvata najplodniji i najuspješniji prevodilac Iso Velikanovi 6, svojim prevodom »Zločinstvo i kazna« (u Zagrebu, 1916, dvije sveske), koji roman tim prevodom doživljuje — nakon Iblerova i Gojtanova, te Ugričićeva i Maksimovićeva prevoda, — svoj peti prenos na naš jezik, Rusija i kod nas, nakon Februarske i

317