Nova Evropa

osobito Oktobarske Revolucije (1917), postaje prvorazrednim predmetom interesovanja, Oktobarska Revolucija izaziva, kao socijalno-politički fenomen, najdublji naročit interes u redovima svjetskih socijolog4, političara, i intelektualaca uopće; a ime Dostojevskog, kao fatalnog ali istmskog proroka velikih dogadjaja, skrenulo je još veću pažnju i na njegova djela, kao na ključ za poznavanje ruske psihe i revolucije, Čitav misaoni svijet upire svoje pogšlede u Dostojevskog, i on ustaje nakon pola stoljeća iza smrti, da opet čitavom svojom orijaškom figurom odgovara na svim jezicima svijeta, kako je došlo do toda da su »bijesovi« i »idijoti« zavladali njegovom pravoslavnom domovinom, da u ladjačkom nastupu »zločinstvima ı kaznama« pridignu k svijetlu i pravdi »bijedne ljude«, »ponižene i uvrijedjene«, Tih godina prevodi ga i kod nas čitav niz naših prevodilaca, štampaju da i preštampavaju časopisi i biblijoteke, tako da su u ovom deceniju {1915—1925) i пјебоуа пајуеба дјеја osvanula konačno i na mašem jeziku, u srazmjerno dobrim prevodima, Ovo interesovanje za Dostojevskog nije još ni do danas popustilo, dobijajući stalno nova podstreka znamenitim datumima i godišnjicama, osobito stogodišnjicom od rodjenja (1921) i sada pedesetogodišnjicom od smrti. Važan momenat u prilivu ovodš interesovanja kod nas za Dostojevskog, i za ruske pisce uopće, čini dolazak, i ostajanje medju nama i u Zapadnoj Evropi, znatne ruske emigracije, medju kojom mnogih ruskih pisaca i intelektualaca, koji šire pravo poznavanje Rusije i ruskog duševnog života u našem društvu, Svaki naš intelektualac, poslije Rata, smatra svojom dužnošću da ima pojma o Gogolju i Puškinu, o Tolstoju i Turgenjevu, i ne manje o Dostojevskom; prevodi djela velikih i manjih ruskih pisaca redjaju se sada u dugome nizu, i isto tako članci i bilješke o njima. Prevodi su sada nesamo brojniji nego i bolji, a prevodi se neposredno s ruskoga, a ne kao često ranije iz drugih jezika, poglavito s njemačkog. Medju prevodiocima nailazimo, pored novih, i na stare poznanike. Tu je još uvijek, medju najrevnosnijima, Martin Lovrenčević — sa prevodima: »Demoni (Djavoli}« (u »Domu i Svijetu« za 1917; хаНт ргебатрапо и Кпјби, godine 1919, u »Hrvatskoj biblioteci«, svv. 966—1012); »Mladić« (u »Domu i Svijetu« za 1920; zatim preštampano u knjigu, iste godine, u »Hrvatskoj biblioteci«. svv. 1084—1091); »Dječak kod Kristova bora. Božićna pripovijest« {u »Domu i Svijetu« za 1922), i »Bor i svađba. Iz bilješki nepoznatoga« (и »Domu i Svijetu« za 1923) —, te oba Lu kića (Stjepan i Veliko) — S tj ep an, sa prevodom »Zapisci iz mrtvoga ddoma« {u Zagrebu, drugo izdanje 1919) —, i Veljko, sa »Braćom Karamazovima« (и Zagrebu, 1918, »Moderna knjižnica« svv. 17—19, 20—23): zatim, od novih: Josip Pasarić (»Selo Stepančikovo«, Zagreb, 1920), i Božena Deželić (»Којја Krasotkin«, Zagreb, 1925,

318