Nova Evropa

Naučni pregled.

Je li potrebna katedra „komparativne književnosti“ na zagrebačkom Univerzitetu?

U beogradskom »Stranom pregledu« {svjeska juli-decembar 1933), koji je nedavno izašao, G. Mirko Deanović, pišući o radovima G, Ivana Hergešića iz područja »komparativne književnosti«, žali »što se na zagrebačkoj Univerzi još ne uči ta

пашка«,

Što je »komparativna Кпј еупозћ«, 1 да И је to neka posebna — i još k Фоте »поуа« — пашка, Како je naziva G. Deanović, koja bi bila vrijedna da se uči i na zagrebačkom Univerzitetu? Baš u istom broju »Stranog Pregleda«, poznati francuski komparatista Van Tigem {Vam Tieghem) ovako definira »komparativnu Književnost: »Sem šematologije, većina radova iz uporedne književnosti proučava prelaz ideja, forme, itd., iz jedne književnosti u drug u. Oni se ograničavaju na utvrdjivanje dvojnih odnosa. Čas se proučava ono što je preneseno: književni rodovi, umetnička forma, stil, versifikacija, ideje, osjećanja, Italijanski sonet, naprimjer, prelazi u francuski i engleski Renesans; francuski maturalistički romam podražavaju u Engleskoj, naročito u Njemačkoj; Rusovljeve ideje obilaze Evropu; sentimentalan roman dolazi u XVIII vijeku iz Engleske i prodire u Francusku, Njemačku, i Holandiju Čas se proučava na koji se način vrši to prenašanje: posrednicima, putnicima, kritičarima, prevodiocima, pojedinačnim utjecajem jednog pisca na drugoS, stranog, ili na cijelu jednu književnost; različitim podražavanjima jednog pisca, tojest njegovim izvorima.« Kako se na prvi pogled vidi, »komparativna« dili »uporedna književnost« nije nikakva posebna ni nova nauka, nego ono isto što se nekad čedno nazivalo kritikom izvor4, ispitivanjem utjecaja, itd., a o vrijednosti беба je, bar s čisto književnog gledišta, bilo izrečeno mnogo opravdanih sumnja, Benedeto Kroče {Croce) napisao je o kritici izvora, još pred dotovo trideset godina, povodom knjige Alberta Skroke (Scrocca) »Studi sul Monti e sul Manzoni«, slijedeće: »Mislim da sam bio medju prvima koji sam digao glas protiv manije ,traženja izvora' koja se bila uvukla u književnu talijansku kritiku i koja je u njoj harala. Jer treba znati da je neko vrijeme izgledalo u Italiji nešto neobično, u školskim krugovima, kad je neko pokazao da posjeduje kakovo poznavanje stranih pjesnikA, osobito njemačkih i engleskih, čitanih u originalnim jezicima; i nije se moglo zamisliti većeg dokaza široke kulture nečo kad bi neko bio sposoban da pokaže iz kojeg је stranog pjesnika uzeo neki talijanski pjesnik kakovu sitnu do-

288