RTV Teorija i praksa

prelamaju svi ostali faktori koji su od značaja za informaciono ponašanje. Na Grafičkom prikazu 2 prikazano je dejstvo obeležja obrazovanje na informisanje posredstvom medija. Sa povišenjem školske spreme raste broj redovnih gledalaca emisija vesti sve do grupe sa školom za kvalifikovane radnike. Mada u grupi sa srednjom škoiom ima nešto manje gledalaca emisija vesti nego u prethodnoj, može se reći da više obrazovanje od „radničkog" ne utiče na informisanje posredstvom televizije: u okviru grupe sa srednjom školom nalaze se učenici i studenti koji manje koriste televiziju kao izvor informacija nego ostali građani sređnjeg obrazovanja (iz razloga kao što su stil života, način provođenja slobodnog vremena i sI.A Informisanje putem radija pokazuje tendenciju porasta sa obrazovanjem do grupe sa školom za kvalifikovane radnike a zatim dolazi do opađanja informativnog deiovanja ovog medija. Međutim, varijacije nisu izrazite kao u slučaju televizije. Sa višim obrazovanjem dnevna štampa se više koristi kao izvor informacija; broj redovnih čitalaca dnevnih listova dostiže maksimum u grupi sa srednjom školom gde se stabilizuje, tako da dalje povečanje stepena obrazovanja nije praćeno znatnijim povećajem broja redovnih čitalaca. Politička aktivnost (Grafički prikaz 3) značajno deluje na informaciono ponašanje pojedinaca. Koriščenje televizije i radija kao izvora informacija pravilno raste sa političkim angažovanjem; isto važi i za informativno delovanje dnevne štampe, sarao što su razlike između grupa znatno izrazitije nego u slučaju druga dva medija. Na Grafičkom prikazu 4 izloženo je delovanje uzrasta na informaciono ponašanje. Sredovečni (27 do 40 godina) i stariji (41 do 54 godine) znatno više koriste televiziju kao izvor informacija nego mladi (16 do 27) i najstariji građani (55 i više godina).

Mladi i sredovečni u međusobno približnom broju informišu se posredstvom dnevne štampe; u sledeće dve generacijske grupe dolazi do pravilnog opadanja broja redovnih čitalaca dnevnih listova. Mada postoji tendencija porasta broja redovnih slušalaca radio vesti sa uzrastom, ne bi se moglo (s obzirom na registrovane varijacije) reči da ovo obeležje značajno utiče na korišćenje radija kao izvora informacija. Što se tiče delovanja materijalnog položaja kao faktora informacionog ponašanja pojedinaca, ustanovljeno je da sa poboljšanjem materijalnog statusa dolazi do znatnijeg informativnog delovanja dnevne štampe i televizije, dok na informisanje posredstvom radija ovaj faktor nema gotovo nikakvog uticaja. U početnim fazama ekspanzije medija ekonomski položaj građana i več ostvaren stepen ekspanzije radija u SR Srbiji, ekonomski faktori gube u značaju, tako da korišćenje radija kao izvora informacija ne zavisi od posedovanja, odnosno neposedovanja radio-prijemnika: jedna trećina građana koji poseduju prijemnik ne informiše se posredstvom radija. Njihovo informaciono ponašanje određuju drugi faktori, a ne materijalni položaj. Nasuprot tome, posedovanje televizora je gotovo obavezno dovoljan uslov za informisanje posredstvom televizije. Mada su faktori čije smo delovanje prikazaii povezani sa korišćenjem televizije kao izvora informacija oni su na isti način povezani i sa posedovanjem televizora i sa gledanjem ostalih emisija (osim informativnih). Veza između posedovanja televizora i redovnog gledanja programa raože se u znatnoj meri objasniti i fenoraenom tzv. „inicijalne faze” gledanja televizije. Za tu fazu, koja traje nekoliko prvih godina od nabavljanja televizora, karakteristično je da gledaoci posvečuju znatno vreme gledanju programa, donekle zanemarujući ostale medije i ograničavajući druge aktivnosti u slobodnom vremenu. Po

166